Wat de drie SoW-kerken betreft, roept de aanslag op Fortuyn om een bezinning op goed en kwaad in de Nederlandse samenleving. „De vrijheid die we zondag nog vierden, blijkt een bedreigd en kwetsbaar bezit te zijn. De tolerantie waarop we ons zo vaak beroemen, blijkt een dunne wand te zijn waardoorheen opeens terreur en bruut geweld breken”, aldus secretaris dr. B. Plaisier maandagavond.

Plaisier vraagt zich af „of we onze vrijheid en verdraagzaamheid wel genoeg hebben beschermd door ons steeds meer te laten leiden door individualisme, ongebreidelde vrijheid en eigenbelang.” Weliswaar hadden de kerken, aldus Plaisier, vragen bij het politieke programma van Fortuyn, maar zij constateren wel dat hij op bepaalde punten met zijn „onversluierde openheid” de vanzelfsprekendheden in de maatschappij doorbrak en velen wakker maakte.

De Bijbel leert volgens Plaisier dat ieder mens mag leven in de vrijheid die God geeft. „Wij hebben als samenleving een geestelijk oriëntatiepunt nodig om tirannie te weerstaan en geweld te keren. Laten we in Gods Naam tot bezinning komen”, benadrukte hij.

De SoW-kerken, die „met grote verslagenheid en ontzetting” op de moord reageerden, betuigen verder hun diep medeleven met de familieleden en vrienden van Fortuyn. „Wij bidden voor hen om troost en kracht”, zei Plaisier. „Ons gebed gaat ook uit naar het Nederlandse volk, dat zijn onbekommerdheid heeft verloren”, voegde hij daaraan toe. Het gezamenlijk bestuur van de Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken en de Evangelisch-Lutherse Kerk kwam vandaag in gebed bijeen.

„Ontstellend.” Dat is de eerste reactie van de christelijke gereformeerde hoogleraar prof. dr. J. W. Maris. „Het verschijnsel Pim Fortuyn zou al een grote verandering in de politiek hebben teweeggebracht. Nu realiseer je je dat dit ook na zijn dood zo zal zijn. De schokgolf zal nog heel lang nawerken. Fortuyn zal een symboolfunctie krijgen. Dat heeft te maken met de secularisatie. Mensen hebben zich geweldig met hem geïdentificeerd.”

Prof. Maris hoorde vanmorgen iemand -„eigenlijk atheïst”- op de radio die gebedjes tot Fortuyn deed. „Hij is toch ons godje, werd gezegd.” „En dat gebeurt”, reageert prof. Maris hierop. „Het laat op zo’n schrijnende manier de ontmaskering van het lege leven zien dat we in de westerse samenleving hebben gekregen.”

Hoewel de hoogleraar het gedachtegoed van Fortuyn „afschuwelijk” vindt en „zo volstrekt op het egoïsme” afgestemd, is hij helemaal van zijn stuk. „De rechtsstaat heeft een slag gekregen die we niet gauw te boven komen.”

De kerk heeft zijns inziens na deze moord geen andere taak dan „zich opnieuw te realiseren welke leegte er zich om haar heen bevindt en welke roeping de verkondiging van het Evangelie en het uitdragen van de Naam van Jezus Christus is. Nu eens te meer.”

De Nederlandse rooms-katholieke bisschoppen spraken maandagavond hun verbijstering en afschuw uit over de „brute moord” op Fortuyn. Naar aanleiding van de aanslag roepen ze op tot een bezinning op het toenemend geweld in de samenleving, zo laten ze in een eerste reactie weten. Ook spreken de bisschoppen hun medeleven uit met de familie, vrienden en andere nabestaanden van Fortuyn.

„Verschrikkelijk” noemt ds. W. Silfhout, predikant van de gereformeerde gemeente van Capelle aan den IJssel-Middelwatering, de aanslag. „Aan de andere kant, als je ziet hoe de samenleving verloedert, kijk je soms nergens vreemd meer van op.”

Ds. Silfhout verwacht dat de moordaanslag ingrijpende gevolgen zal hebben voor de politieke verhoudingen in ons land en het democratische bestel. Wat in allerlei beschouwingen echter uit het oog wordt verloren, is, zegt hij, „dat de Heere ook hierin duidelijk spreekt. Hij regeert alle dingen. En dan zit je er voor jezelf naar te zoeken wat de Heere daar nu mee te zeggen heeft.”

Zou, vraagt de predikant zich af, „de aanslag misschien een middel kunnen zijn waardoor mensen weer wat meer gaan zoeken naar normen en waarden? De bijbelse, welteverstaan?”

De gedachte dat het Gods hand is die Fortuyn heeft neergeslagen, wijst ds. Silfhout van de hand. „Ik heb toch wat moeite met die gedachte. Ik vind die te kort door de bocht. De Heere zal hoogmoed zeker straffen, maar Zijn weg is niet altijd openbaar. We zijn iedere dag in gevaar. Bovendien kennen we de motieven van de dader niet. Misschien was het wel een schizofreen, die slechts de aandacht op zichzelf wilde vestigen.”