„In het verleden heeft Japan door zijn koloniale overheersing en agressie enorme schade en leed veroorzaakt voor de bevolking van vele landen, vooral die van Aziatische landen”, zei Koizumi. „Japan ziet deze feiten uit de geschiedenis in een geest van nederigheid onder ogen.”

Het excuus van de Japanse premier ging niet verder dan wat Japanse leiders voorheen hebben gezegd. Maar dat hij het zei bij de opening van de conferentie in Jakarta was duidelijk bedoeld om de ruzie met China over de manier waarop Japan met zijn verleden omgaat te sussen. Koizumi hoopt in Jakarta op een rechtstreeks gesprek met de Chinese president Hu Jintao, maar China houdt de boot voorlopig af. De agenda van Hu staat vrijdag al vol met bilaterale gesprekken met de leiders van Algerije, Pakistan, Nepal en Papoea-Nieuw-Guinea.

In verschillende grote Chinese steden zijn deze maand felle anti-Japanse protesten uitgebroken nadat Tokyo een nieuw leerboek voor het geschiedenisonderwijs had goedgekeurd waarin de Japanse wreedheden tijdens de bezetting van delen van China en de Tweede Wereldoorlog worden verbloemd. De protesten richtten zich ook tegen de Japanse campagne om een permanente zetel in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties te krijgen. Voorts hebben Japan en China ruzie over gasboringen in omstreden wateren en de herhaalde bezoeken van Koizumi aan het Japanse oorlogsmonument Yasukuni, waar onder de 2,5 miljoen Japanse oorlogsdoden ook veroordeelde en geëxecuteerde oorlogsmisdadigers worden geëerd.

Negenenveertig Japanse parlementsleden namen vrijdag deel aan een eerbetoon in Yasukuni. Nog eens 119 anderen lieten zich door assistenten vertegenwoordigen, maar onder de groep waren geen kabinetsleden. „Ik hoop serieus dat anderen, vooral China en Zuid-Korea, begrijpen dat wij hier zijn met het zuivere gevoel dat wij nooit meer oorlog moeten voeren”, zei voormalig minister van verkeer Takao Fujii, een van de deelnemers.