In overleg met ministers maakt koningin Beatrix afzonderlijk studie van telkens een ander beleidsterrein. Per jaar behandelt zij op deze wijze twee à drie thema’s. De Koningin laat zich daarbij informeren door deskundigen en legt een aantal werkbezoeken af, soms in gezelschap van een minister.

In 1997 hield zij zich speciaal bezig met minderheden en immigratie, waarbij zij onder meer de vreemdelingendienst in Rotterdam en enkele asielzoekerscentra bezocht. Na de moord op de cineast Theo van Gogh ging de Koningin naar een Marokkaans jongerencentrum in Amsterdam als gebaar naar een gemeenschap voor wie koning Mohammed V wellicht net zo belangrijk is als zij. Ze benadrukte daar het belang van de gelijkwaardigheid van alle Nederlanders.

Het onderwerp heeft haar belangstelling. Ook in haar kersttoespraken liet de majesteit zich uit over spanningen met religieuze minderheden en de positie van allochtonen. Tijdens de uitreiking van een eredoctoraat in Leiden aan koningin Beatrix werd er nog eens fijntjes aan het onderwerp herinnerd.

Wellicht is het toch prinses Máxima die, zelf allochtoon, het boegbeeld gaat worden van de minderheden. „Vroeger had de Koningin vooral veel aandacht voor Surinamers en Antillianen, maar nu zijn ook andere groepen minderheden echt belangrijk voor haar. En we zijn blij met het werk van Máxima voor allochtone vrouwen. Dat is positief, want toekomstig Nederland zal toch steeds meer een gekleurde samenstelling krijgen”, vindt H. Can-Engin van het Inspraak Orgaan Turken in Nederland (IOT).

Prinses Máxima reikt op 18 mei op Paleis Noordeinde in Den Haag bijvoorbeeld de Appeltjes van Oranje 2005 uit. Deze prijs van het Oranje Fonds is bedoeld voor initiatieven op het terrein van maatschappelijk welzijn en sociale cohesie. Dit jaar is het thema ”Slagvaardige vrouwen” en worden de drie Appeltjes toegekend aan de ”bezoekvrouwen” van Stichting Travers uit Zwolle, het Vrouwen Informatie Punt van Stichting Buurtwerk Alexander uit Rotterdam en aan vrouwenopvang Fundacion pa Hende Muhe den Dificultad uit Aruba. Het ligt voor de hand dat organisaties die zich om allochtone vrouwen bekommeren in de prijzen vallen, omdat zulke vrouwen een achterstand hebben.

De vrouw van de Nederlandse kroonprins maakt ook furore met haar lidmaatschap van de commissie Pavem (Participatie van vrouwen uit etnische minderheden). Sinds haar bezoek met prins Willem-Alexander aan Turkije kan trouwens de hele koninklijke familie geen kwaad meer doen in Turkse kringen.

Sinds het begin van de jaren negentig gaat de Koningin anders met minderheden om. Ze kreeg toen veel meer belangstelling voor de achtergronden van de verschillende culturen in Nederland. Als ze dit jaar in het kader van haar zilveren jubileum alle provincies bezoekt, zullen allochtone organisaties naar verwachting ook een rol spelen.

Het instituut voor multiculturele ontwikkeling Forum in Utrecht heeft de Universiteit Utrecht een onderzoek laten doen naar de betekenis van de koningin voor de multiculturele samenleving. De resultaten ervan worden op 20 mei tijdens een jubileumfeest in het Tropeninstituut in Amsterdam gepresenteerd.

Op die dag verschijnt ook een boek waarin vijftien allochtone columnisten hun visie op Beatrix geven. En een panel van allochtone jongeren gaat discussiëren over de toekomst van Oranje. De centrale vraag is of Beatrix Koningin van Europa kan zijn.