Nuchter en zakelijk gaf de christenpoliticus Veling in zijn periode als Eerste-Kamerlid zijn visie op de multiculturele samenleving. Het respect voor de religieuze diversiteit in Nederland stond daarin centraal.

Na zijn overstap naar het onderwijs leek zijn visie te zijn veranderd. Zijn school, het openbare Johan de Witt College in Den Haag, weigerde met zijn instemming een stageplek aan Mike (”Redouan”) Boon, een tot het moslimgeloof bekeerde Nederlandse student die het niet met zijn principes kon verenigen om een vrouw de hand drukken.

Zodoende schaarde Veling zich in de rij van diegenen die moslims openlijk aanspraken op de consequenties van hun geloof. Boon werd de eerste van vijf moslims die de afgelopen maanden vanwege dit onderwerp in het nieuws kwamen.

De tweede, een man uit Den Haag, schudt geen handen van medewerkers van de Sociale Dienst en zou daardoor zelfs gekort zijn op zijn uitkering. De derde, afkomstig uit Rotterdam, weigerde twee vrouwelijke raadsleden tijdens een kennismakingsbezoek de hand te schudden en moest dat bekopen met een storm van protest. De vierde en de vijfde, twee moslima’s uit Amsterdam, beëindigden hun opleiding aan het plaatselijk Regionaal Opleidings Centrum (ROC) omdat ze er op hun beurt moeite mee hadden om mannen de hand te drukken.

Een bezoek aan Veling maakt duidelijk dat hij de visie die hem als politicus kenmerkte nog altijd handhaaft. „Als een moslim weigert een vrouw de hand te drukken, kan dat te maken hebben met een diepgewortelde overtuiging”, stelt hij. „Het is dus niet iets wat je zomaar kunt bagatelliseren. En dat is weer een reden te meer zo’n kwestie niet op scherp te zetten.”

Wat is de beleidslijn van het Johan de Witt College in dezen?

„Het uitdragen van een religie aanvaarden we als wezenlijk voor een persoon. We hanteren daarbij slechts één begrenzing; de functionaliteit in het onderwijs. Anders gezegd, de ruimte voor diversiteit is maximaal, maar we doen geen concessie aan ons onderwijsprogramma. Een moslima met een volledige gezichtsbedekkende sluier kan hier niet werken. De onderwijsdoelstellingen maken het nodig elkaar te zien.

We zijn een openbare school en als zodanig willen we functioneren in de samenleving. Het deel van het personeel dat externe contacten onderhoudt, moet zich daarbij aanpassen. Het geven van een hand aan vrouwen hoort daarbij. Voor iemand die hier werkt als schoonmaker kan dat misschien anders zijn.

Leerlingen die bezwaren hebben tegen het gezamenlijke gymonderwijs proberen we tegemoet te komen door de groep jongens naar vermogen te scheiden van de meisjes. Maar als het ons ontbreekt aan leerkrachten houdt het op. Onze enige begrenzing is kortom dat we een openbare school zijn. Maar binnen de grenzen van ons onderwijsprogramma doen we ons best te zoeken naar praktische oplossingen.”

De student die hier stage wilde lopen, betaalde een zware tol voor zijn principes.

„Dat zij dan zo. Het is niet zo dat we geen oog hebben voor de diepgewortelde overtuiging van mensen. Maar die maakt het soms moeilijk ergens een baan te vinden. Als ik me niet kan vinden in het beleid van een bedrijf ga ik niet alles in het werk stellen om daar toch benoemd te worden. Het is goedkoop en flauw een benoeming af te dwingen die niet bij je overtuiging past.”

Kan een verpleegster die principiële bezwaren heeft tegen abortus volgens u solliciteren naar een baan in een ziekenhuis?

„Bij een abortuskliniek: nee, maar bij een ziekenhuis ja. Een moslima met een gezichtsbedekkende sluier die solliciteert bij een openbare school voldoet niet aan de elementaire voorwaarden voor het dagelijks functioneren. De verpleegster -als abortus en euthanasie haar enige bezwaren zijn- wel.”

Mag een organisatie in uw visie ook sollicitanten weigeren door te verwijzen naar haar identiteit in plaats van naar de functionele voorwaarden?

„Als die identiteit voldoende expliciet wordt gemaakt, mag dat zeker. Om die reden mag de PvdA ook een goed gekwalificeerde sollicitant weigeren die in zijn brief schrijft gecharmeerd te zijn van het gedachtegoed van Geert Wilders. Zo’n weigering komt namelijk niet voort uit gemakzucht en hoeft ook niet met allerlei gelegenheidsargumenten te worden ondersteund.”

De Algemene wet gelijke behandeling (AWGB) blijft voor Veling nog steeds de omgekeerde wereld. „Vóór die wet was het beperken van willekeur de overheidstaak; door de AWGB is gelijkheid het uitgangspunt geworden. De wetgever bepaalt nu waar je onderscheid mag maken en waar niet.”

Een Rotterdamse vmbo-school die een assistent-conciërge een baan weigerde, is in 2002 door de Commissie Gelijke Behandeling in het gelijk gesteld.

„Die commissie is tot dusver verstandig en met tact te werk gegaan. Wat dat betreft, is de soep tot nu toe minder heet gegeten dan hij is opgediend.”