”Secretum”
Auteur: Rita Monoldi en Francesco P. Sorti
Uitgeverij: Cargo, Amsterdam, 2004
ISBN 90 234 1579 5
Pagina’s: 768
Prijs: € 25,- Het advies voor de troonopvolging dat paus Innocentius XII in 1700 aan de Spaanse koning Karel II gaf, was niet van hemzelf maar van zijn kardinalen. En de handtekening onder het testament van Karel II is vervalst. Deze twee historische ontdekkingen hebben de schrijvers Rita Monoldi en Francesco Sorti verwerkt tot een roman: ”Secretum”.

Monaldi (classica) en Sorti (musicoloog) willen een zevendelige thrillerreeks schrijven om hun historische ontdekkingen van jarenlang bronnenonderzoek te verwerken. ”Secretum” is hun tweede roman. Het eerste deel, ”Imprimatur”, heeft heel wat stof doen opwaaien, vooral binnen het Vaticaan. Het schrijversechtpaar onthulde in dit boek dat de familie van paus Innocentius XI grote sommen geld zou hebben geleend aan het protestantse huis van Oranje. Dankzij deze financiële hulp kon Willem III voorkomen dat de katholieke koningen van Engeland (James II) en Frankrijk (Lodewijk XIV) een machtsblok vormden dat de suprematie van het Vaticaan zou kunnen aantasten.

De smetteloze reputatie van paus Innocentius XI kreeg na verschijning van ”Imprimatur” een gevoelige knauw. De geplande heiligverklaring ging niet door. Sindsdien ondervinden Monaldi en Sorti tegenwerking. Het Vaticaan heeft hun de toegang tot het archief ontzegd en de uitgave van hun tweede roman in Italië verhinderd, aldus de auteurs. Daarom gaven ze aan Nederland de primeur om dit boek te publiceren, vanwege de eeuwenlange geschiedenis van persvrijheid.

Gekunsteld
Het decor is opnieuw Rome, nu in het jaar 1700. Abt Atto Melani, diplomaat en spion van de Franse koning Lodewijk XIV, speelt weer de hoofdrol. Hij laat zijn belevenissen evenals in ”Imprimatur” opschrijven door een ander. ”Secretum” lijkt dus geschreven te zijn in 1700 door een biograaf, wat de roman een schijn van authenticiteit geeft. Maar op mij komt deze romanvorm erg gekunsteld over.

Het is niet eenvoudig om de inhoud van ”Secretum” kort weer te geven. Enerzijds vanwege de vele verhaallijnen uit heden en verleden die door elkaar heen lopen. Anderzijds omdat dan de weinige spanning die het boek heeft, helemaal wordt opgeheven. In ieder geval kan gezegd worden dat het verhaal zich grotendeels afspeelt rondom de villa van een belangrijke kardinaal. Vanwege een bruiloft, die ruim een week duurt, zijn alle politieke en kerkelijke kopstukken uit Europa hier bij elkaar.

Het feest is slechts dekmantel voor andere activiteiten. De gasten speculeren druk over het naderende conclaaf nu paus Innocentius XII op sterven ligt. Volgens sommigen is de pausverkiezing in het geheim al in voorbereiding door drie kardinalen.

Hun geheime bijeenkomsten betreffen echter een andere kwestie. De Spaanse koning Karel II ligt op sterven en heeft geen troonopvolger. Hij heeft de paus om advies gevraagd wie hij in zijn testament moet benoemen tot opvolger: een Oostenrijkse Habsburger, van zijn eigen bloed, of Filips van Anjou, kleinzoon van Lodewijk XIV. De drie kardinalen smeden een complot waarmee ze de paus buitenspel zetten en de koning van Spanje een vervalst advies doen toekomen om een Franse opvolger te benoemen. Vervolgens wordt in Spanje het testament van Karel II, die een Habsburger op de troon wilde, vervalst. In deze gebeurtenissen speelt abt Melani een onverwachte rol.

Bijzaken
De historische ontdekkingen van Monaldi en Sorti zijn verrassend, gezien het feit dat de geschiedschrijving hierover tot nu toe zweeg. De schrijvers hebben een uitgebreide verantwoording toegevoegd, die hun hypothesen aannemelijk maakt.

De auteurs hebben tijdens hun bronnenonderzoek nog veel meer historisch materiaal gevonden, dat een plaats heeft gekregen in deze roman. Veel daarvan is interessant en blijft de lezer bij, zoals het ontroerende verhaal van de liefde tussen Lodewijk XIV en Maria Mancini, een vrouw die in Spanje als spion voor Frankrijk optrad. De beschrijvingen van de weelde van de aristocratie, de politieke intriges en de corruptie wekken verbazing. Maar helaas besteden de auteurs ook veel aandacht aan allerlei bijzaken, zoals de vogels in de volière van de villa (bladzijdenlang!), het dagelijkse menu van de bruiloftsgasten, de inrichting van een mysterieus gebouw. Hier is duidelijk sprake van bronnen die Monaldi en Sorti koste wat het kost wilden noemen. Ze leiden echter de aandacht af, halen de spanning uit het verhaal en maken de roman onnodig dik.

De auteurs moeten zelf ook al enigszins beseft hebben dat de politieke intrige waar het in ”Secretum” werkelijk om draait, ondergesneeuwd raakt door de vele verhaallijnen en bijzaken. Elke keer als het verhaal op de Spaanse troonopvolging terugkomt, wordt de hele politieke situatie opnieuw uitgelegd. Vanwege de onoverzichtelijkheid kan dat geen kwaad, maar het gaat al snel irriteren. Evenals de conclusies die de biograaf van Melani elke keer trekt. Zulke gedachten moeten aan de lezer worden overgelaten.

Monaldi en Sorti hebben hun boek een ”literaire thriller” genoemd. Schrijven kunnen ze wel. Maar van een thriller is geen sprake. ”Secretum” is lang zo spannend niet als ”Imprimatur”.