In een magazijn pakt Martijn Vrijs (31) dinsdagmiddag een doosje van een schap. Hij haalt er een miniradio uit, pakweg formaat mobiele telefoon. „Dit is een noodradiootje met een zwengel eraan. Er zit ook een lampje op”, zegt de bedrijfsleider van het Off-Grid Centrum. Dat is gevestigd op een industrieterrein in Wierden, bij Rijssen.

Voor de noodradio is geen elektriciteit nodig. Ook zitten er geen batterijen in. Het apparaatje kun je aan de praat krijgen door met een zwengel een dynamo te activeren. „Je kunt op zo’n radiootje afstemmen op een rampenzender. Daar hoor je dan bijvoorbeeld waar je veilig terechtkunt voor eerste hulp in ziekenhuizen, of wanneer het internet het weer doet”, vertelt Vrijs.

Het bedrijf verkoopt spullen die van pas komen in crisistijden. Een rampscenario is bijvoorbeeld wanneer de stroom urenlang uitvalt. Daar weten miljoenen Spanjaarden en Portugezen sinds maandag alles van. Door een enorme stroomstoring lag het land zo’n beetje plat. Stoplichten weigerden dienst, treinen strandden en kassasystemen legden het loodje. Vijf mensen overleden waarschijnlijk door de stroomuitval. Zo stierf een vrouw die afhankelijk was van een zuurstofapparaat.

Pan

In het magazijn in Wierden haalt bedrijfsleiderVrijs een stalen frame op zakformaat van de plank. Het is een minikookstelletje. Ook dit apparaatje werkt zonder batterij, gas of elektriciteit. „Met dit ding kun je op allerlei plekken je eten bereiden. Je kunt het framepje uitvouwen en daar een pan op zetten. Je maakt vuur door een aanmaakblokje aan te steken. Daardoor wordt water in de pan warm.”

Op de schappen liggen tal van andere ”noodspullen”. Lichtgewicht warmtedekens. Steekwerende handschoenen. Zakjes met voedingskorrels die je in heet water mikt, zodat je een eetbare prak krijgt. Lampjes die werken op zonne-energie. Een vuursteentje waarmee je vonken produceert, zodat je een kampvuur kunt fabriceren. Korrels waarmee je water kunt zuiveren. „Hier heb ik een universele sleutel”, zegt Vrijs, terwijl hij een sleutel met verschillende ”kopgroottes” omhoog houdt. „Daarmee kun je allerlei poortjes openen, zodat bijvoorbeeld de brandweer ergens bij kan.”

Even verderop haalt Vrijs een volgelaats-gasmasker tevoorschijn. „Die maskers hebben we zeker in coronatijd veel verkocht”, vertelt de bedrijfsleider. De maskers doen het ook goed in tijden van oorlogsdreiging. „Mensen zien bijvoorbeeld beelden van gasaanvallen in een stad in het Midden-Oosten en willen zich voorbereiden op chemische oorlogsvoering.”

Houdbaar voedsel

Sinds de ontwrichtende stroomstoring maandag in Spanje en Portugal vliegen noodpakketten ook in Nederland over de toonbank. Webshops verkopen veel meer houdbaar voedsel, water en noodradio’s, meldde persbureau ANP gisteren op basis van een steekproef onder verschillende bedrijven in die branche. Bij een van de webshops lag de verkoop van noodrantsoenen deze week vijf keer hoger dan in de dagen voor de grootschalige stroomstoring in Spanje en Portugal.

„Er zit een-op-een verband tussen zo’n crisis en onze verkoopcijfers. Die stijgen na zo’n calamiteit inderdaad meteen”, knikt bedrijfsleider Vrijs te midden van de schappen met noodspullen. Dat geldt ook na politieke uitspraken, over bijvoorbeeld dreiging vanuit Rusland. „Als bijvoorbeeld Mark Rutte of een Nederlandse minister burgers ertoe oproept om ervoor te zorgen dat ze 72 uur voor zichzelf kunnen zorgen, zien we bij ons de verkoop meteen omhoog gaan.”

In tijden van nood, als bijvoorbeeld de waterleiding kapot is gebombardeerd, is een voorraad drinkbaar water van groot belang. Het Wierdense bedrijf verkoopt zakjes water én waterzuiveringsapparatuur. Wijzend naar zo’n apparaat: „Daar staat een systeem met een koolstoffilter. Je kunt er bijvoorbeeld water uit een sloot in gieten. Het apparaat reinigt 9 liter per uur. Dan durf ik dat wel op te drinken.”

Thuisbatterij

Het Wierdense bedrijf verdient zijn geld grotendeels met de verkoop van thuisbatterijen met noodfunctie. Dat kunnen stevige ‘kasten’ zijn van twee meter hoog. De scheepvaart gebruikt de systemen al decennia, legt Vrijs uit. Jaarlijks verkoopt de onderneming in de Benelux pakweg 600 van die batterijen, in vrijwel alle gevallen aan particulieren met zonnepanelen. De systemen zijn verkrijgbaar vanaf zo’n 5000 euro, afhankelijk van de grootte van het accupakket.

Als de stroom uitvalt, zoals in Spanje en Portugal deze week, kan de thuisbatterij zonnepanelen aan de praat houden, zegt Vrijs. „Dus thuis kun je dan je apparaten, zoals de koelkast en de oven, blijven gebruiken. Van een Nederlandse klant in Spanje hoorden we dat al zijn apparaten het tijdens de enorme stroomstoring gewoon deden.”

Als de zon niet schijnt of wanneer iemand geen zonnepanelen heeft, voorziet een gemiddelde thuisbatterij met noodfunctie een huishouden ongeveer een dag van stroom, zegt Vrijs. „Dan ga ik uit van gebruik van 15 kilowattuur op een dag, als op een winterdag bijvoorbeeld de lampen branden en de wasmachine draait. Maar je kunt in theorie een accupakket van 150 kilowattuur op het systeem aansluiten. Dan kun je dus tien dagen verder.”

De thuisbatterij kan in noodsituaties terugschakelen naar stroomtoevoer voor de meest essentiële apparaten. „Voor mij staat dan de koelkast hoog op het lijstje. Die voorkomt immers dat voedsel snel bederft.” Overigens gebruiken mensen het systeem ook in normale tijden, als er geen noodsituatie is. De bedoeling is dan dat opgewekte zonne-energie zo gunstig mogelijk wordt verzilverd, zegt Vrijs.

Kan het aanbieden van allerlei overlevingsspullen voor extreme situaties bij de burgers angst aanwakkeren? „Wij willen geen angst verkopen”, reageert Vrijs. „Ons streven is dat mensen in vrijheid en onafhankelijkheid kunnen leven.”