Izgi sluit Iran als goede bondgenoot van Turkije wel direct uit, vanwege de islamitische wetgeving in het buurland. Als lid van de ultrarechtse Nationalistische Bewegingspartij (MHP) is dat niet zo verwonderlijk. Zijn partijleider, Devlet Bahceli, is wellicht Ankara’s meest uitgesproken scepticus als het gaat om Turkijes toetreden tot de EU. Hij beschuldigt de Europese club van het bouwen van muren rondom Turkije om lidmaatschap te verhinderen. „Ze blijven landmijnen plaatsen op onze weg naar volledig lidmaatschap”, reageert Bahceli fel als reactie op een besluit van het Europees Parlement over de Kaukasus en Armenië. Volgens de MHP-leider bevat de resolutie anti-Turkse opmerkingen. „Dit besluit is slechts een van de misdaden die het Europees Parlement tegen Turkije pleegt”, aldus Bahceli in een recente toespraak voor MHP-afgevaardigden. „Wij protesteren fel tegen de bewering dat we alle eisen van de EU moeten inwilligen en ten koste van alles lid moeten worden.”

Bahceli ligt vooral met coalitiepartner Mesut Yilmaz van de Moederlandpartij (ANAP) voortdurend overhoop. Yilmaz profileert zich sterk als pro EU en maakt zich sterk voor een referendum over het Turkse EU-lidmaatschap. Dat moet volgens Yilmaz aantonen dat het Turkse volk toetreding tot de EU ondersteunt en alle twijfel in binnen- en buitenland hieromtrent wegnemen. Zijn beide coalitiepartners, premier Ecevit en vice-premier Bahceli, hebben tot nu toe negatief gereageerd op zijn voorstel. Bahceli beschuldigt Yilmaz ervan dat hij bij het volk valse hoop wekt door de EU als een „pakket van weelde en overvloed” voor te schilderen in tijden van ernstige economische crisis. „Dit is gevaarlijk voor Turkijes stabiliteit en nationale belangen”, meent Bahceli. De anti-EU-lobby onder leiding van Bahceli voelt in feite niets voor het doorvoeren van drie hervormingen die de EU als lidmaatschapvoorwaarden stelt. Het afschaffen van de doodstraf, het toestaan van onderwijs en radio- en televisie-uitzendingen in het Koerdisch zouden volgens de conservatieven de nationale eenheid en veiligheid van Turkije in gevaar brengen. Yilmaz vindt dat de tegenstanders van deze hervormingen de toekomst van Turkije saboteren.”

Ondanks dreigingen van de nationalistische MHP de regering te verlaten, houdt premier Ecevit vol dat de coalitie in harmonie functioneert. „De premier ziet geen kwaad, hoort geen kwaad en spreekt geen kwaad in een poging een regeringscrisis te vermijden”, aldus een commentaar van het dagblad Turkish Daily News (TDN).

Volgens Bulent Akarcali, de vice-voorzitter van de ANAP, zal er uiteindelijk oorlog uitbreken indien de EU Turkije de rug toekeert. „Als het de anti-EU-lobby binnen Turkije en de conservatieven in Europa lukt om de onderhandelingen uit te stellen en Zuid-Cyprus lid van de EU wordt, zullen veel Turken elke vorm van fascisme omarmen. Dit leidt vroeg of laat tot een gewapend conflict met Europa”, meent Akarcali. Volgens hem zal het komende jaar beslissend zijn.

De Turkse journalist Gunduz Aktan deelt die mening. „Ik weet dat we op de drempel staan om het (lidmaatschap) op te geven, maar het duurt nog maximaal twee jaar voor de uitkomst duidelijk is”, zegt Aktan. Zoals veel Turken trekt hij de intenties van de EU sterk in twijfel. „Laten we de wil van de EU testen en laten zij degenen zijn die spijt krijgen, niet wij.”

Professor Hasan Unal van de Bilkent-universiteit in Ankara vindt het overduidelijk dat de EU geen serieuze plannen heeft om Turkije als lid toe te laten. „Europa is daar niet klaar voor”, meent Unal en geeft daar drie redenen voor. „Ten eerste willen de christelijke Europeanen geen moslims in hun club, ten tweede wil Europa niet grenzen aan Turkijes buurlanden Syrië, Irak en Iran en ten derde zou Turkije met 67 miljoen mensen een van de grootste en machtigste lidstaten worden.”

„Op alle niveaus in de Turkse samenleving heerst op dit moment totale verwarring. Niemand heeft een duidelijk idee wat we erbij winnen indien we toetreden of wat we ermee zullen verliezen”, zegt de bekende Turkse interviewer Mehmet Ali Birand. „De EU heeft bovendien zo weinig oog voor de Turkse belangen en gevoeligheden zoals de Armeense, Koerdische en Cypriotische kwesties, dat men zich afvraagt: Zou de EU in de toekomst beslissingen nemen die Turkije in tweeën splitsen?”

Het zijn vooral de Turkse zakenlieden die duidelijk voor toetreding tot de EU zijn. Aan de basis van Turkijes besluit om tot de EU toe te willen treden, ligt het feit dat de EU een van ’s werelds grootste economische machten is, menen veel Turkse zakenlieden. Perspectief op economische vooruitgang geeft verreweg de meeste Turken het verlangen om ondanks alles toch maar toe te treden. „Volgens de ontwikkelingscijfers van de Verenigde Naties staat Turkije op de 85e plaats van in totaal 174 VN-landen. We staan maar liefst 63 niveaus beneden Grieks-Cyprus. Het is duidelijk dat Turkije op eigen kracht economisch gezien de afgelopen 25 jaar slecht heeft gepresteerd. Zijn de nationalisten trots op deze prestatie?” vraagt columnist Cuneyt Ulsever zich af. „Mijn vraag aan de nationalisten is vrij simpel: Wat voor alternatief bieden zij om deze situatie te veranderen als we ons niet aansluiten bij de EU?”

Tegelijkertijd verliest een kleine maar zeer invloedrijke groep mensen binnen het leger, de politiek en andere cirkels veel geld, macht en voordeeltjes indien Turkije zich zal aansluiten bij de EU, aldus Ulsever. Volgens diverse opiniepeilingen wil ruim tweederde van de Turken graag dat Turkije zich aansluit bij de EU. Maar bijna de helft gelooft niet dat het hun land ooit zal lukken om toe te treden tot de „Europese christenclub van democratische landen.”

De ambassadeur voor de EU, Karen Fogg, heeft deze maand benadrukt dat de Unie de Turkse bevolking wil helpen om een goed begrip te krijgen van het hele toetredingsproces. Twee EU-projecten onder de naam ”Europese horizonten” en ”Europese informatiebruggen” hebben tot doel de Turken te informeren over de gevolgen van Turkijes EU-lidmaatschap. Fogg beschouwt de felle discussies in Turkije over EU-lidmaatschap als volkomen vanzelfsprekend. „In andere kandiaat-landen vindt precies hetzelfde plaats”, aldus Fogg.