Eigenlijk stelden alleen D66, ChristenUnie en SGP zich eenduidig en zonder bijoogmerken op. Zij het de eerste als voorstander van de gekozen burgemeester en de laatste twee als aperte tegenstanders.

Opmerkelijk is de moeite die veel media hadden om de einduitslag van gisteravond te duiden. De altijd wat links georiënteerde pers moest nu kiezen tussen D66 en PvdA. Het werd voor velen D66. De PvdA kreeg alle smaad over zich heen vanwege het „onbegrijpelijke” stemgedrag, dat onmiskenbaar tot gevolg heeft dat de door sommigen zo vurig gewenste bestuurlijke vernieuwing moet worden afgeblazen.

De vraag is of die karrenvrachten met kritiek terecht zijn. Nederland hoeft over het resultaat van het debat van gisteren niet te rouwen. Het is zeer de vraag wie er op dit soort bestuurlijke vernieuwingen zit te wachten. Wie burgers op straat vraagt naar de meest urgente problemen in het land, zal zelden als antwoord krijgen: de benoemde burgemeester. Dan gaat het om heel andere zaken, van losliggende stoeptegels tot wachtlijsten in de zorg en criminaliteit.

Daarbij komt dat de voortvarendheid waarmee minister De Graaf met dit thema aan de slag ging, grote risico’s in zich droeg. Het is niet overdreven van de PvdA-senatoren om te vrezen voor bestuurlijke chaos als de gekozen burgemeester in 2006 halsoverkop in alle gemeenten wordt ingevoerd. Die ingrijpende verandering komt dan boven op de dualisering van het openbaar bestuur, een vernieuwing die in veel plaatsen nog lang niet is uitgekristalliseerd. Het is niet verstandig om als rijksoverheid de ene vernieuwing op de andere te stapelen, zodat maatschappelijk middenveld en lagere bestuurslagen zo zoetjesaan de wanhoop nabij raken.

Ook de fel bekritiseerde koppeling is bij grondige beschouwing zo gek nog niet. Natuurlijk is het niet fraai om tegen een grondwetsherziening te stemmen waar je eigenlijk voor bent, omdat je een tegenstander bent van wetgeving die pas daarna volgt.

Maar je kunt het ook vanuit een andere invalshoek bezien. De Eerste Kamer is er toch om toe te zien op een zorgvuldige uitvoering van wetgeving? De enige mogelijkheid om een rommelige en overhaaste invoering van de gekozen burgervader tegen te houden was voor de PvdA het blokkeren van de grondwetswijziging.

Dit alles neemt niet weg dat de PvdA een probleem heeft bij het uitleggen van dit stemgedrag aan de kiezers. Een deel van het kiezersvolk denkt nu eenmaal tamelijk simpel. Het verwijt van D66 dat de PvdA een conservatieve regentenpartij is, gaat er bij veel mensen in als zoete koek.