Schokkende getuigenissen onafhankelijkheidsstrijd vrijgekomen
Het Nationaal Archief heeft weer tal van stukken vrijgegeven, onder meer over de strijd om de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië/Indonesië. Er zitten opnieuw schokkende getuigenissen bij, ook over activiteiten van Nederlandse zijde.
In 1949 schreef een afdeling van het Indonesische Rode Kruis, de P.M.I., bijvoorbeeld over „vier tot tien manschappen van de Nederlandse strijdmacht” die een gebouw van de organisatie in Surakarta zouden zijn binnengedrongen om daar tien autochtone mensen om het leven te brengen, naar het zich liet aanzien met sabels en klewangs. In het pand ertegenover werden vervolgens nog eens elf mensen gedood op eenzelfde manier, staat in het stuk. De doden, volgens de verklaring „alle absoluut weerlooze burgerlieden”, zouden eruit gezien hebben als „afgeslacht vee in een abattoire”. Dit alles gebeurde volgens het document na een order tot staakt-het-vuren. Volgens het parket in Surakarta was er vanuit de P.M.I.-post geschoten en werd er daarom inderdaad een ‘stormaanval’ uitgevoerd.
De van moord op dorpshoofden verdachte Makel bin Kodja stierf blijkens verklaringen ten behoeve van de Krijgsraad te Velde bij het KNIL een gruwelijke dood onder eindverantwoordelijkheid van Nederlandse militairen. Nadat hij pijnlijk was geboeid en lang geslagen en geschopt was, zou een Nederlandse militair hebben gezegd: „Schiet hem maar neer”. Hij werd volgens het relaas in een put gegooid, waarna er met een stengun op hem werd geschoten en de klus werd afgemaakt met een handgranaat. In het rapport over de zaak kwam te staan dat hij was neergeschoten op de vlucht.
In de dossiers bevindt zich ook het rapport-Enthoven naar de Zuid-Celebes-affaire die zich afspeelde in de winter van 1946 op 1947, met de nog jarenlang veelbesproken commandant Raymond Westerling als centrale figuur. De strijd tegen het heftige verzet in het gebied en ook de criminaliteit daar ging gepaard met zuiveringsacties en standrechtelijke executies. Bij zo’n zuiveringsactie, waarbij vijftien mensen werden geëlimineerd, werden de echtgenote van een bendeleider en haar vader twintig minuten lang geheel naakt tentoongesteld in het licht van een houtvuur.