Vorige week kwam de dalende lijn in een stroomversnelling na tegenvallende arbeidsmarktcijfers uit de Verenigde Staten. Beleggers zagen dit als een bevestiging van hun twijfels over de staat van de economie en zorgen over inflatie maakten plaats voor angst over de groei.

Het leidde tot een forse uitverkoop op financiële markten. Aandelenbeurzen moesten het wereldwijd ontgelden. In Japan werd zelfs de grootste daling in één dag sinds Zwarte Maandag in 1987 genoteerd. Daar speelde ook mee dat de Bank van Japan enigszins verrassend de rente verhoogde.

Als gevolg van de vlucht naar veilige havens daalden de rentes op staatsobligaties. Dat de schrik er goed in zat, is ook terug te zien in de VIX-index, de belangrijkste barometer voor nervositeit onder beleggers. Deze bereikte het hoogste niveau sinds de pandemie.

De kortstondige paniek laat zien hoezeer financiële markten gedreven kunnen worden door sentiment. En hoe binair beleggers soms reageren: iets is lange tijd geen probleem, totdat het opeens wel een probleem is.

Het Amerikaanse banenrapport was absoluut een tegenvaller en de economische vertraging was forser dan verwacht door Wall Street. Maar onder de motorkap broeit het al langer aan de overzijde van de oceaan. Groeiende betalingsachterstanden op creditcardschulden laten bijvoorbeeld zien dat Amerikaanse huishoudens steeds meer moeite hebben om rond te komen. Ook de werkgelegenheid bij het mkb staat onder druk.

Wellicht krijgen beleggers gelijk en is dit inderdaad de voorbode van een terugval. Maar het is de vraag of het nieuws van vorige week de toch wat paniekerige reactie rechtvaardigt. De beroerde werkgelegenheidscijfers betreffen slechts één maand en dikwijls worden die cijfers nog bijgesteld.

„Na een vrijwel onafgebroken stijging in beurskoersen is een daling na zo’n twee jaar niet zo vreemd”

De uitverkoop doet dan ook denken aan het onder gedragswetenschappers bekende overreactie-effect, waarbij beleggers de neiging hebben te veel gewicht toe te kennen aan recent nieuws en te weinig aan reeds bekende informatie. Het gevolg is dat de beweeglijkheid van beurzen soms vele malen groter is dan verklaard kan worden op basis van onderliggende economische ontwikkelingen. Niets menselijks is beleggers vreemd.

Of het echt tot een recessie komt zal de toekomst uitwijzen. Daarvoor zijn de signalen nu nog onduidelijk. Veel bedrijven draaien nog op volle toeren en er is weinig bewijs dat de consument de hand op de knip houdt. En na zo’n twee jaar met een vrijwel onafgebroken stijging in beurskoersen, is een daling niet zo vreemd. Wie hoog vliegt kan laag vallen. En na een hittegolf is een verkoelende onweersbui soms best aangenaam.

De auteur is econoom bij De Nederlandsche Bank. Hij schrijft op persoonlijke titel.