De 52-jarige Ri Il-gyu werkte als „politiek adviseur” op de ambassade in Cuba en was al sinds 1999 in dienst bij het Noord-Koreaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Hij diende circa negen jaar in het land, in twee perioden. Als tiener reisde hij al met zijn vader naar Algerije en Cuba, een voorrecht dat maar weinig Noord-Koreanen ten deel valt.

Cuba en Noord-Korea onderhouden diplomatieke betrekkingen sinds 1960, kort nadat Fidel Castro de macht greep in het Latijns-Amerikaanse land. De decennia erop werd intensief samengewerkt op diverse vlakken. Zo is Havana al tientallen jaren een belangrijke afnemer van Noord-Koreaanse wapens. Eerder dit jaar baarde Cuba opzien door formeel diplomatieke banden aan te gaan met Zuid-Korea.

Afgewezen

Het was Ri’s taak om de totstandkoming van die betrekkingen tussen Seoul en Havana te voorkomen. Hij vluchtte terwijl dit proces gaande was, maar naar eigen zeggen was een oneerlijke evaluatie van zijn harde werk de druppel, zo vertelt hij in een interview met Chosun Ilbo. Daarnaast was hij boos dat een verzoek om naar Mexico te gaan voor een medische ingreep direct werd afgewezen door Pyongyang. Het feit dat zijn ouders en schoonouders niet meer leven, maakte de beslissing makkelijker. Het Kimregime stuurt familieleden van Noord-Koreanen die vluchten naar strafkampen.

„Voor het eerst bad ik met overgave tot God om mijn familie te beschermen” - Ri Il-gyu, Noord-Koreaanse overloper

Ri dacht er al sinds juli vorig jaar over om te vluchten, maar de gedachte eraan joeg hem angst aan. „Ik viel zeven kilo af in drie maanden (…) en zei pas zes uur voor ons vertrek tegen mijn familie dat we in het buitenland gingen wonen, zonder Zuid-Korea te noemen”, aldus Ri. Het uur dat ze bij de gate van de luchthaven moesten wachten, voelde volgens hem als jaren. „Voor het eerst bad ik met overgave tot God om mijn familie te beschermen”, vertelt Ri. „Toen begreep ik waarom mensen in religie geloven.”

In het interview deelt Ri zijn kijk op het Noord-Koreaanse regime en deelt hij informatie over het lot van enkele huidige en weggezuiverde eliteleden. Hij acht het onwaarschijnlijk dat de dochter van Kim Jong-un, die sinds 2022 geregeld in het openbaar te zien is, haar vader uiteindelijk zal opvolgen. Hij ontmoette de Noord-Koreaanse dictator eenmaal persoonlijk en schrok ervan hoe rood diens gezicht was. „Zijn bloeddruk moet enorm hoog zijn”, aldus de oud-diplomaat.

Hereniging

Volgens Ri verlangen Noord-Koreanen nog meer dan Zuid-Koreanen naar hereniging van het sinds 1945 verdeelde schiereiland. „De reden is eenvoudig: ze leven in armoede”, aldus Ri. „Zowel overheidsmedewerkers als gewone burgers geloven dat hereniging de enige manier is waarop hun kinderen een betere toekomst kunnen krijgen.” Onder de huidige leider is daar weinig hoop op: begin dit jaar nam Kim Jong-un afstand van het streven naar Koreaanse hereniging, dat onder zijn vader en grootvader nog een centrale rol in de staatsideologie innam. Hij noemde Zuid-Korea zelfs „onze voornaamste vijand”.

Ri is de hoogstgeplaatste Noord-Koreaan die de wijk heeft genomen naar Zuid-Korea sinds 2019. Dat jaar vertrokken de waarnemende Noord-Koreaanse ambassadeurs in Italië en Koeweit naar Seoul.

Hoewel Ri al sinds november in Zuid-Korea is, werd dit pas dinsdag bekendgemaakt. Het is aannemelijk dat Zuid-Koreaanse inlichtingendiensten Ri uitgebreid hebben uitgehoord over zijn kennis van de manier waarop het Noord-Koreaanse regime opereert.