Een jaar geleden werd president Aristide, de vroegere hoop van het Haïtiaanse volk, onder grote druk van de internationale gemeenschap en na maandenlange binnenlandse onrust gedwongen het land te verlaten. Voor sommigen een verloren droom -al geloofden weinigen daar nog in-, voor anderen een nieuwe kans.

De eerste chaotische week bracht enorme financiële verliezen voor de toch al verzwakte economie. Maar snel daarna en vrijwel probleemloos werd een overgangsregering met technocraten ingesteld die grootse hervormingsplannen aangekondigde. Kerntaak van deze interim-regering was (en is) het organiseren van democratische verkiezingen voor het einde van 2005. Bevriende landen en de internationale gemeenschap kwamen over de brug met beloften van financiële steun voor de wederopbouw van het land. Dat was het begin van de nieuwe kans.

Een jaar later heeft Haïti echter nog weinig progressie geboekt. De kernproblemen zijn niet aangepakt: de hoge kosten van levensonderhoud, economische achteruitgang, onveiligheid, administratieve inefficiëntie, corruptie en sociale onrust blijven aanwezig. Nog altijd wordt het grootste deel van de bevolking uitgesloten van een menselijk bestaan.

Bedreiging
De huidige overheid heeft tot nu toe niet aangetoond bestuurlijk sterk te zijn. Ze is vooral een verzameling van autocratische structuren met elk een eigen agenda, naast een politieke top die nationalistische uitspraken doet die echter niet vertaald worden in acties die verder gaan dan kortetermijnbelangen van de eigen groep.

De plattelandsbevolking, waarvan een groot deel inmiddels in de stad woont, neemt geen deel aan de maatschappijopbouw en ziet de overheidsstructuren, door ervaring wijs geworden, als een bedreiging. Zij die het land besturen en zij die er moeten leven, hebben elkaar nog niet gevonden.

Een paar nieuwe regeringen, presidenten en vijfjarenplannen met miljardenhulp kunnen daar geen verandering in brengen zolang hierbij geen oog is voor de belangen van de gewone boer en de marktkoopvrouw op straat. Een maatschappijverandering is een sociaal proces op lange termijn dat om visionaire mensen vraagt die de integriteit en de kracht hebben om hun dromen trouw te blijven en om te zetten in daden.

Ondertussen organiseert Port-au-Prince de verkiezingen en ploegen de boeren verder.

Uitdaging
De boodschap is duidelijk: Verkiezingen zijn slechts een eerste stap. De situatie in Haïti is momenteel zo kwetsbaar dat zonder internationale steun van bijvoorbeeld de Europese Unie en de Verenigde Staten een totale chaos en anarchie niet ondenkbaar zijn. Duurzame verbeteringen moeten van onderaf beginnen, bij de bevolking, en vragen langdurige en intensieve betrokkenheid van de internationale gemeenschap. Dat vraagt uithoudingsvermogen en de moed om niet op korte termijn succesverhalen te verwachten.

Wie durft? Een aantal Haïtiaanse organisaties, hierbij gesteund door Nederlandse en andere Europese donors, heeft de uitdaging opgepakt. Zij hebben voorstellen ontwikkeld om het proces van onderaf te versterken. Het is belangrijk dat zij de kans krijgen deze voorstellen uit te voeren, samen met de internationale gemeenschap.

De auteur is verbonden aan de faculteit etnologie van de universiteit van Haïti en is consulent voor de interkerkelijke organisatie voor ontwikkelingssamenwerking ICCO. Hij schreef dit artikel op uitnodiging van het Haïtiplatform Nederland.