In totaal krijgt het aantredend kabinet er drie nieuwe ministeries bij. Er komt een ministerie van Klimaat en Groene Groei, van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en van Asiel en Migratie.

Voor Volkshuisvesting en Klimaat werden al in 2021 speciale bewindspersonen aangesteld, maar die hadden geen eigen departement. Zo woonde klimaatminister Jetten in bij het ministerie van Economische Zaken. Ook had de D66-minister geen eigen begroting.

Kostenplaatje

Hoe duur de geplande herschikkingsoperatie zal uitvallen is nog onduidelijk. Ook voor Caroline van der Plas (BBB) die erover heeft meebeslist in de formatiegesprekken. „Ik heb me niet verdiept in cijfers, in wat het kost; dat was ook niet mijn prioriteit eerlijk gezegd”, zei de BBB-leider twee weken geleden tegen Nieuwsuur.

Prioriteit of niet, het optuigen van drie nieuwe departementen zal naar verwachting gepaard gaan met de inzet van miljoenen euro’s. Toen er bij het aantreden van Rutte III in 2017 voor het eerst in zoveel jaren weer een ministerie voor Landbouw werd ingericht, kostte dat in totaal al zo’n 27 miljoen euro, berekende de Auditdienst Rijk in 2018. Het in de lucht houden van het departement zou nog eens 25 miljoen per jaar kosten.

„Ik heb me niet verdiept in cijfers, in wat het kost; dat was ook niet mijn prioriteit eerlijk gezegd” - Caroline van der Plas, BBB

Medebepalend voor het kostenplaatje is of de nieuwe ministeries eigen gebouwen krijgen of worden ondergebracht in bestaande overheidsgebouwen. Bij het ministerie van Landbouw in 2017 was dat laatste het geval; dat departement kon intrekken bij het ministerie van Economische Zaken.

Niet alleen tuigt het nieuwe kabinet drie nieuwe ministeries op, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heet na de installatie van de nieuwe ministersploeg ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Zo’n ogenschijnlijk onbeduidende naamswijziging kan flink in de papieren lopen. Zo moest het Rijk in 2017 in totaal ruim 2 miljoen euro neertellen om de naam van het door affaires geplaagde ministerie van Veiligheid en Justitie te veranderen in Justitie en Veiligheid. Het geld werd onder meer besteed aan het veranderen van emailadressen, logo’s en briefpapier.

Inkrimpen

Een heuse opgave dus, drie nieuwe departementen en een naamsverandering. Tegelijk krijgt het toekomstig kabinet ook de opdracht mee om flink te snoeien in het ambtenarenbestand. Ruim 20 procent moet vertrekken. Die combinatie van enerzijds inkrimpen en anderzijds nieuwe departementen inrichten leidt her en der tot hoongelach. Onder meer bij D66-leider Rob Jetten: „Die 22% bezuinigen op ambtenaren gaat vast wel lukken zo!” hoonde hij eerder deze maand op X.