De huidige ronde van spanningen begon eind mei toen Noord-Korea ballonnen naar Zuid-Korea stuurde met daaraan oudpapier, sigarettenpeuken en zelfs mest. In totaal werden 3500 ballonnen gestuurd, die overigens geen schadelijke stoffen bevatten. Behalve een gesneuvelde autoruit zorgden de ballonnen niet voor schade.

Zuid-Korea zette naar aanleiding van de acties aan de grens met het gesloten Noord-Korea luidsprekers aan. Daarmee werden op hoog volume anti-Noord-Koreaanse boodschappen, informatie over hoe vrij en welvarend Zuid-Korea is en Zuid-Koreaanse popmuziek verspreid. Het is de eerste keer in zes jaar dat de speakers weer in gebruik zijn genomen. Aan de Noord-Koreaanse zijde staan ook luidsprekers, maar die zijn voor zover bekend nog niet aangezet. In 2015 beschoten Noord-Koreaanse militairen de Zuid-Koreaanse speakers.

Pyongyang zegt niet te zijn begonnen, maar te reageren op Zuid-Koreaanse activisten die al jarenlang geregeld ballonnen de grens over sturen. Zij zenden pamfletten, USB-sticks met Zuid-Koreaanse films, series en muziek, geld, medicijnen, voedsel en Bijbels. De uit Noord-Korea gevluchte activist Park Sang-hak en andere groepen stuurden na de eerste Noord-Koreaanse ballonacties nieuwe ballonnen richting Noord-Korea. Hierop dreigde Kim Yo-jong, de zus van de Noord-Koreaanse dictator, met „nieuwe tegenmaatregelen” en waarschuwde voor „een crisis”. Het Kimregime probeert de eigen bevolking volledig verstoken te houden van informatie uit het buitenland, waardoor uit Zuid-Korea verzonden materiaal erg gevoelig ligt.

Militaire activiteit

De ballonnenacties leidden er al toe dat Zuid-Korea naleving van een inter-Koreaans veiligheidsakkoord opschortte. Dat werd gesloten in 2018, toen de toenmalige Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in nog volop bezig was met toenaderingspogingen tot de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Meerdere tops tussen de twee én drie ontmoetingen tussen Kim en de Amerikaanse president Donald Trump leverden een hoop mooie beelden op, maar geen diplomatieke doorbraken. Sinds 2019 liggen onderhandelingen tussen Noord-Korea enerzijds en de VS en Zuid-Korea anderzijds volledig stil.

Nu dat inter-Koreaanse akkoord, dat eerder al door Pyongyang werd geschrapt, niet langer van kracht is, is de weg vrij voor meer militaire activiteit in het zwaarbewaakte grensgebied. Dat maakt de kans groter dat er, bedoeld of onbedoeld, gewapende incidenten ontstaan. Dinsdag losten Zuid-Koreaanse militairen een waarschuwingsschot nadat Noord-Koreaanse soldaten zo’n vijftig meter de grens overstaken. Waarschijnlijk was de grensoversteek per ongeluk, maar zulke situaties kunnen wel het begin zijn van een schermutseling – die weer tot verdere escalaties kan leiden.

De ballonnen uit Noord-Korea zijn vervelend en pesterig, maar op zich niet gevaarlijk. Dat is het oplopen van de onderlinge spanningen wel. Beide zijden lijken in plaats van terughoudendheid te betrachten er bij elke provocatie weer een schepje bovenop te doen. Dat kan zorgen voor een cyclus waarin de zaken over en weer steeds verder escaleren. In 2017 liet Noord-Korea met de spanningen met de Amerikaanse president Trump zien dat zij bereid zijn zeer ver te gaan met gevaarlijke provocaties.

Bezoek Poetin

Het waren dan ook niet enkel ballonnen die de afgelopen weken de lucht in gingen. Noord-Korea probeerde (zonder succes) een nieuwe satelliet te lanceren en vuurde bij een test ook gelijktijdig achttien ballistische raketten af, in de richting van Zuid-Korea. Verder heeft het land geen interesse in toenadering tot Washington of Seoul. Het Kimregime weet zich gesteund door China en door de Russische president Vladimir Poetin, die mogelijk nog deze maand naar Noord-Korea reist.

Het potentiële gevaar ligt er dan ook vooral in dat geen van beide Korea’s als eerste een stap terug wil doen, waardoor de volgende provocatie of vergelding steeds grover wordt. Het is een spel dat de landen vaker hebben gespeeld en meestal met een sisser afliep. Dat is echter geen garantie dat het goed blijft gaan. Met zo veel wapentuig en vijandschap aan twee kanten van de grens kan er een hoop fout gaan.