Voor het eerst voerde de CU dit jaar zelfstandig campagne voor een zetel in het Europees Parlement. In 2022 besloot de ChristenUnie om bij de volgende verkiezingen niet opnieuw een lijstverbinding aan te gaan met de SGP. Als reden werd destijds aangevoerd dat beide partijen ten aanzien van asiel, klimaat en Europese samenwerking te ver uit elkaar waren gegroeid. Ook de komst van FVD in het Europarlement in 2019 bleek een splijtzwam voor beide partijen.

Hadden beide partijen dit jaar opnieuw onder een vlag meegedaan aan de achterliggende verkiezingen, dan had er voor de CU wel een zetel in gezeten – ervan uitgaande dat dan evenveel kiezers op de lijstcombinatie hadden gestemd als op de afzonderlijke partijen. Sterker nog: de lijstcombinatie zou in dat geval ruim 80.000 stemmen meer hebben gehaald dan nodig was geweest voor twee zetels.

Desondanks vindt CU-Voorzitter Ankie van Tatenhove „het niet terecht om met de kennis van nu te zeggen dat we in 2022 anders hadden moeten handelen”, laat ze in gesprek met deze krant weten. „We hebben in dat jaar heel bewust het besluit genomen om alleen door te gaan.” In Europa varen SGP en CU nu eenmaal een andere koers, legt Van Tatenhove uit.

In een brief die ze maandag verstuurde aan de CU-leden, schrijft ze dat „het goed is om ons de komende tijd te bezinnen op de vraag of we in de toekomst een politieke samenwerking aangaan.” Welke vereisten daarbij voor de CU doorslaggevend zijn, maakt de voorzitter niet duidelijk.

Wilders

Partijprominent en voormalig CU-minister Eimert van Middelkoop ziet een samenwerkingsverband van zijn partij met de SGP op Europees niveau niet meer tot stand komen. „De SGP heeft allang de afslag naar rechts genomen en voelt zich kennelijk thuis bij types als Wilders en Baudet.” Van Middelkoop schreef meerdere keren mee aan verkiezingsprogramma’s in de tijd dat de partij en haar voorgangers GPV en RPF nog onder één vlag opereerden met de staatkundig gereformeerden.

Hem valt op dat de kleur van zijn partij in Europa „minder fel” is geworden. „Het onderscheid met CDA en PvdA is in Brussel grotendeels verdwenen. Dat is jammer en was te voorkomen geweest.” Pijnlijk vond Van Middelkoop bijvoorbeeld dat er in het recente CU-verkiezingsprogramma stond te lezen dat individuele lidstaten hun vetorecht moeten opgeven. „Dat druist wat mij betreft echt in tegen de balans die we in het verleden altijd probeerden te zoeken tussen het behoud van soevereiniteit en samenwerking.”

Geïndividualiseerde samenleving

Verder hoort het volgens Van Middelkoop nu eenmaal bij een geïndividualiseerde samenleving dat kiezers makkelijk switchen van de ene naar de andere partij.

Ook Van Tatenhove trekt het verlies van haar partij in een bredere context. „Dit ligt niet aan deze of gene. Feit is dat mensen tegenwoordig steeds vaker kiezen voor het radicale en minder voor de verbinding”, stelt ze berustend vast. Daarnaast ziet ze dat stemmen op een christelijke partij voor veel christenen „geen vanzelfsprekendheid” meer is. De recente nederlagen zijn volgens haar ook en vooral een symptoom van een Nederland dat steeds verder seculariseert. Niet geheel toevallig was dat ook een van de conclusies van een intern onderzoek, dat de partij kort na de voor haar tegenvallende Tweede Kamerverkiezingen in november vorig jaar liet uit voeren.

„Het onderscheid met CDA en PvdA is in Brussel grotendeels verdwenen. Dat is jammer en was te voorkomen geweest” - Eimert van Middelkoop, CU-prominent