Voor de vijftigste keer hield de CU zaterdag haar partijcongres. Na jaren regeren snakt de partij naar een rol in de oppositie. De kans dat de CU die zal krijgen, is groot. En dat zorgt voor opluchting onder veel leden die vinden dat hun partij de laatste jaren te veel water bij de wijn deed. „Er breekt een tijd aan dat we ons niet meer de hele tijd hoeven te verhouden tot compromissen”, stelde CU-leider Mirjam Bikker in haar toespraak op het congres. „Rutte IV was geen goed huwelijk, voor onze partij was het beter geweest om daaraan niet deel te nemen”, aldus Bikker. Waarom de partij daar toch voor koos? Bikker: „We voelden verantwoordelijkheid en daarom hebben we destijds gezamenlijk deze zware hypotheek genomen.” De CU leverde afgelopen verkiezingen twee van haar vijf Kamerzetels in.

„Dat lag niet alleen, maar wel deels aan ons”, verklaarde partijvoorzitter Ankie van Tatenhove tijdens haar toespraak. Net als Bikker ging ze ook in op de klap die de partij na de verkiezingen moest verwerken. „Ons geluid is minder scherp geworden”, stelde ze vast. Ook het feit dat de partij na Rutte III besloot in een coalitie met VVD, D66 en CDA te stappen, stelde leden teleur. „Wij namen toen al heel snel weer verantwoordelijkheid. Een deel van de kiezers was daar niet blij mee.”

Van Tatenhove droeg nog een reden aan voor het verlies. Een deel van de mensen in de CU voelt zich vervreemd van de partij als het om thema’s als klimaat en lhbti gaat, zei ze. „Leden zien een verlinksing op die thema’s”, stelde de partijvoorzitter. Als bestuur, maar ook als politiek, hadden we daar misschien anders moeten handelen, meende Van Tatenhove. „We hadden elkaar beter moeten meenemen op reis.”

Maar een koerswijziging of ruk naar rechts lijkt er voorlopig niet aan te komen. „We zijn een unie van christenen, we hebben niet altijd dezelfde standpunten, maar delen wel dezelfde waarden”, zei Van Tatenhove tijdens haar toespraak op het congres. „Het is nu de taak elkaar op te zoeken, te spreken en vast te houden.”
Ook Bikker stelde haar doelen vast. De politiek leider zei in de komende periode zowel „tegendraads” als „verbindend” te willen blijven optreden. „Niet buigen voor de elitaire wokecultuur maar ook niet voor het rechts-populisme.”

Maakbaarheidsdenken

Bikker uitte ook haar zorgen over de formatie. Ze is kritisch over het advies van oud-informateur Kim Putters om PVV, VVD, NSC en BBB in de komende periode te laten onderhandelen over een beknopt hoofdlijnenakkoord. „De praktijk leert dat alles waarover je geen afspraken maakt, blijft zoals het is.”

Het congres stond ook in het teken van de aanstaande Europese verkiezingen. Op de vraag wat de CU uniek maakt antwoordde Europarlementariër Anja Haga dat de „CU de enige volop christelijke partij is” die voldoende oog heeft voor Europese veiligheid, geloofsvrijheid en klimaat. „Bij de SGP zie ik te weinig zorg voor de schepping en Europese samenwerking”, aldus Haga. Bij GroenLinks-PvdA, waar wel veel aandacht is voor klimaat, ziet Haga vormen van maakbaarheidsdenken.

FVD-fractie

Of de CU haar zetel behoudt in het Europarlement is onzeker. Uit een enquête die de partij na de verkiezingen uitzette onder 2800 leden bleek dat 20 procent op een andere partij heeft gestemd. Het overgrote deel van hen switchte naar een rechtsere partij.

De zetel van de CU in het Europees Parlement staat overigens al langer op de tocht. De partij haalde in 2019 een zetel, maar wel door middel van een gezamenlijke kandidatenlijst met de SGP. De samenwerking met de staatkundig gereformeerden werd in de zomer van 2019 verbroken. Het al dan niet toetreden tot de fractie waar ook de nieuwe FVD-fractie onderdeel van was, de fractie van Europese Conservatieven en Hervormers, was destijds een van de geschilpunten.