Liveblog: GL-PvdA de grootste | Nieuwe verkiezingen in Frankrijk
Volg de uitslagen van de Europese verkiezingen in dit liveblog.
Advertentie
Sophie in ’t Veld (Volt België, ex-D66) moet uit het Europees Parlement, nu Volt-België bij de Europese verkiezingen geen zetel heeft behaald. Maar ze heeft er geen spijt van dat ze vorig jaar opstapte bij D66 en zich bij Volt aansloot.
Het is voor haar wel een hard gelag, maar „het is zoals het is. Zo werkt de democratie”, zegt ze tegen het ANP. De politica zat ruim twintig jaar in het Europarlement.
In ’t Veld had graag nog vijf jaar als Europarlementariër willen doorgaan, niet in de laatste plaats omdat ze zich grote zorgen maakt over „de zwakte van het Europees Parlement en de aftakeling van de parlementaire democratie”
De Duitse regering overweegt geen vervroegde parlementsverkiezingen uit te schrijven na de slechte prestaties van coalitiepartijen bij de Europese verkiezingen. Een regeringswoordvoerder zei op een persconferentie dat wordt vastgehouden aan de huidige planning.
De landelijke verkiezingen staan momenteel gepland voor het najaar van 2025, maar vanuit de oppositie wordt opgeroepen om Duitsers al eerder naar de stembus te laten gaan
Na de verkiezingsnederlaag van de SPD-partij van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz wordt uit conservatieve hoek opgeroepen tot vervroegde parlementsverkiezingen. CSU-leider Markus Söder riep de linkse regeringschef op het voorbeeld van Frankrijk te volgen.
De Europese verkiezingen in Estland, Letland en Litouwen zijn gewonnen door conservatieve partijen. Eurokritische partijen ontvingen in de Baltische staten slechts bescheiden steun.
In Letland en Litouwen behaalden regeringspartijen de meeste stemmen, in Estland was dat een oppositiepartij. De drie landen, die grenzen aan Rusland en Belarus, zijn traditioneel zeer pro-EU en pro-NAVO. De verkiezingen stonden dan ook in het teken van de nationale veiligheid en defensie.
In Spanje heeft de rechtse Volkspartij (Partido Popular - PP) de Europese verkiezingen gewonnen, maar de linkse PSOE van premier Pedro Sánchez is niet weggevaagd. De sociaaldemocraten verliezen, maar volgens Spaanse media „leeft” de partij nog.
Nu bijna alle stemmen geteld zijn, is duidelijk dat de PP uitkomt op 22 zetels, twee meer dan de PSOE. De PP won vorig jaar ook al de nationale verkiezingen in Spanje, maar doordat het niet lukte om een coalitie te vormen kon Sánchez aan de macht blijven.
De uiterst rechtse partij van de Italiaanse premier Giorgia Meloni heeft een grote overwinning geboekt bij de Europese verkiezingen. De regeringsleider bedankte haar kiezers op sociale media. Ze deelde via berichtendienst X een foto waarop ze een V-teken maakte met haar vingers en „grazie” (bedankt) schreef.
De partij Broeders van Italië stond nadat bijna alle stemmen waren geteld op 28,82 procent van de stemmen. De partij van Meloni deed het daarmee beter dan bij de landelijke verkiezing van 2022. Toen kreeg het ongeveer 26 procent van de stemmen. De partijen van sommige andere belangrijke EU-leiders, zoals de Duitse regeringschef Olaf Scholz en de Franse president Emmanuel Macron, zijn juist afgestraft.
Volgens de officiële einduitslagen heeft de rechtse Franse oppositiepartij Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen bij de Europese verkiezingen zondag 31,47 procent van de stemmen behaald.
Dat is iets meer dan in de exitpolls (30 procent) en ruim twee keer zoveel als Valérie Hayer die het kamp van president Emmanuel Macron vertegenwoordigt. Zij kreeg 14,56 procent van de stemmen. Een nicht van Le Pen, Marion Maréchal, kwam uit voor de rechtse conservatieve partij Reconquête van Éric Zemmour en kreeg 5,46 procent.
De conservatief-liberale Burgercoalitie (KO) van premier Donald Tusk heeft in Polen nipt de Europese verkiezingen gewonnen. De KO kreeg volgens de officiële uitslag ruim 37 procent van de stemmen en dat levert 21 zetels op in het Europarlement.
De KO deed het daarmee iets beter dan de grootste oppositiepartij, het nationalistische en conservatieve Recht en Rechtvaardigheid (PiS). Die kreeg iets meer dan 36 procent van de stemmen, goed voor 20 zetels. De partij deed het daarmee beter dan was voorspeld in een exitpoll, waarin de PiS op bijna 34 procent stond.
Advertentie
De voorlopige uitslag van de Europese verkiezingen wijst volgens boerenorganisatie Agractie op „minder doorgeslagen ‘groen’ beleid”. Volgens de prognose groeit radicaal-rechts in het parlement en krijgen onder meer de groenen zware klappen.
„Nu daadwerkelijk stappen zetten in beleid dat aansluit op de Nederlandse boerenpraktijk. Wij verwachten dat onze Europarlementariërs keihard gaan knokken hiervoor”, aldus Agractie. „Ingrijpen tot op het boerenerf is onnodig en heeft veel kapot gemaakt.” In Nederland komt boerenpartij BBB volgens de voorlopige uitslag op twee zetels in het Europees Parlement.
De Fidesz Partij van premier Viktor Orbán in Hongarije staat met 90 procent van de stemmen geteld op winst in de verkiezingen voor het Europees Parlement. De 44 procent die de partij tot nu toe haalde, zou wel het slechtste resultaat betekenen voor Fidesz in nationale of Europese verkiezingen in bijna twintig jaar. In 2019 behaalde de partij nog 52,5 procent van de stemmen.
De sociaaldemocratische SPD van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz heeft tijdens de verkiezingen voor het Europees Parlement 13,9 procent van de stemmen behaald. Dat is het slechtste verkiezingsresultaat voor de partij in meer dan een eeuw.
De definitieve uitslag van de Duitse verkiezingsautoriteit wijkt niet veel af van de prognose van zender ARD zondagavond laat. De conservatieve unie van CDU en CSU wordt met 30 procent de grootste, gevolgd door de uiterst rechtse AfD met 15,9 procent, bijna 5 procent meer dan vier jaar geleden.
Coalitiepartij de Groenen leverde in Duitsland het meeste in: zij gingen van 20,5 naar 11,9 procent. De andere partij uit de zogenoemde stoplichtcoalitie van Scholz, de FDP, leed een klein verlies: van 5,4 naar 5,2 procent.
In Zweden hebben de sociaaldemocraten zich verzekerd van 24,9 procent van de stemmen in de verkiezingen voor het Europees Parlement, toen 90 procent van de stemmen was geteld.
De conservatieve Moderata werd tweede en de Groenen derde. Zij haalden 2 procentpunten meer dan de vorige verkiezingen in 2019 en kregen 13,8 procent. De rechts-populistische Zweedse Democraten verloren juist 2 procentpunten en werden vierde.
België mag zich opmaken voor een moeilijke formatie. Bij de landelijke verkiezingen zijn in Vlaanderen en Wallonië totaal verschillende resultaten geboekt. Het nationale parlement in België wordt gevuld met de winnaars in verschillende kiesdistricten en dat leidt soms, zoals nu, tot complexe uitkomsten.
De Vlaams-nationalistische partij N-VA van partijleider Bart De Wever wordt de grootste partij in Vlaanderen. De partij laat in Vlaanderen het radicaal-rechtse Vlaams Belang achter zich. In Wallonië lijkt volgens prognoses de liberale MR te winnen, met misschien de centrumrechtse Les Engagés als tweede partij. De sociaaldemocraten, die tientallen jaren dominant waren in Wallonië, lijken op de derde plaats te eindigen. In Brussel zijn de liberale en groene partijen als winnaar uit de bus gekomen.
Tot er een nieuwe regering is, zal de huidige regering aanblijven onder leiding van de Vlaamse liberale premier Alexander De Croo. Op dit moment zitten N-VA en Vlaams Belang niet in de nationale regering, maar dat kan misschien veranderen.
De Fidesz Partij van premier Viktor Orbán in Hongarije gaat in de verkiezingen voor het Europees Parlement aan kop met 43,8 procent van de stemmen. Oppositiepartij Tisza van Péter Magyar staat tweede met 31 procent van de stemmen. In 2019 behaalde Fidesz nog 52,5 procent van de stemmen.
Met 40 procent van de stemmen geteld, worden voor Fidesz in het Europees Parlement elf zetels voorzien en voor Tisza zeven.
Franse kiezers die in Nederland wonen, hebben nauwelijks op de rechtspopulistische partij van Marine Le Pen gestemd. Haar Rassemblement National kreeg in Amsterdam maar 2,7 procent van de stemmen.
Volgens de resultaten die het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken in de nacht van zondag op maandag naar buiten heeft gebracht, stemde iets meer dan een kwart van de Franse kiezers in Nederland op de linkse groep Word Wakker Europa. De belangrijkste partij daarin is de Socialistische Partij, die vroeger geleid werd door onder anderen François Hollande en François Mitterand.
Bijna 23 procent van de Franse kiezers in Nederland stemde voor een alliantie onder leiding van de partij van president Emmanuel Macron. Een groen blok kreeg bijna 18,5 procent van de stemmen.
Een andere rechtse partij, Trots Frankrijk, kreeg in Nederland 3,4 procent van de stemmen. De partij wordt geleid door Marion Maréchal, een nicht van Marine Le Pen.
In Frankrijk zelf lijkt de partij van Marine Le Pen verreweg de meeste stemmen te hebben gekregen. De partij krijgt volgens een exitpoll meer dan 30 procent van de stemmen, twee keer zo veel als de alliantie van Macron.
Ongeveer 20.000 Fransen stonden geregistreerd om in Amsterdam te stemmen. Iets meer dan 4200 van hen brachten een stem uit, een opkomst van bijna 21 procent.
De drie middenpartijen in het Europees Parlement blijven dankzij centrumrechtse winst overeind, volgens een aangescherpte prognose van de verkiezingsuitslag. De sociaaldemocraten en met name de liberalen verliezen wel, net als de groenen. Radicaal-rechts groeit.
De centrumrechtse EVP van Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, blijft volgens de prognose met daarin ook eerste voorlopige uitslagen verwerkt, veruit de grootste. De politieke familie van onder meer het CDA krijgt er een tiental Europarlementariërs bij. De sociaaldemocraten leveren er zes in en de liberalen twintig. Von der Leyens commissie leunde de afgelopen vijf jaar op deze drie fracties van het politieke midden.
De twee fracties op uiterst rechts in het 720-koppige parlement boeken volgens de prognose winst. De rechts-conservatieve ECR zou er drie zetels bij krijgen, de ID-fractie van Geert Wilders’ PVV en de Franse Marine Le Pen negen. Die groei kan nog oplopen als radicaal-rechtse partijen die nu nog nergens bij horen zich bij een van deze twee fracties voegen. Bovendien zijn er plannen voor een hergroepering, in de hoop een sterke uiterst rechtse fractie te vormen die echte invloed zou kunnen uitoefenen. Bijvoorbeeld door de nieuwe Europese Commissie wat naar rechts te trekken.
De commissie keek de afgelopen jaren eerder naar de groenen, voor extra steun. Maar de groenen en de liberalen, met bijvoorbeeld VVD en D66, krijgen volgens de prognose zware klappen. Bij allebei zou er een twintigtal zetels af gaan.
Manfred Weber, de leider van de centrumrechtse Europese Volkspartij (EVP), wil opnieuw met de sociaaldemocraten en de liberalen een coalitie vormen in het Europees Parlement. Dat zei hij in reactie op de eerste prognose van de verkiezingsuitslag. De EVP blijft de grootste partij, en krijgt er mogelijk een aantal zetels bij.
„Onze boodschap is gericht tegen de partijen die Europa kapot willen maken", zei Weber in een toespraak in het Europees Parlement. Eerder sloot EVP-partijgenoot Ursula von der Leyen, huidig voorzitter van de Europese Commissie, samenwerking met radicaal-rechts niet uit.
Maar Weber steekt dus nadrukkelijk de hand uit naar de sociaaldemocratische en naar de liberale fractie in het Europees Parlement. Hij nodigde die fracties uit zich aan te sluiten bij de pro-Europese en pro-democratische koers van de EVP. De afgelopen vijf jaar hebben deze drie partijen al in een soort coalitie samengewerkt. Ook al is die samenwerking in het Europees Parlement niet zo strikt als in het Nederlandse parlement omdat individuele Europarlementariërs soms ook anders stemmen dan de meerderheid van hun groep.
Weber zei verder tevreden te zijn dat het de Europese Volkspartij is gelukt andere partijen binnen te halen. „Het idee om de groep uit te breiden en nieuwe leden uit te nodigen tot de familie heeft zijn vruchten afgeworpen", zei hij over de winst van de partij.
De nieuwe Nederlandse partijen NSC en BBB hebben al gevraagd om toegelaten te worden. Het Europees Parlement rekent de beide partijen in de prognose al tot de EVP, maar die zegt daarover nog wel officieel te moeten besluiten.
De EVP-partijleider vindt ook dat de EVP, als winnaar van de verkiezing, de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie mag leveren. De EVP-kandidaat daarvoor is Von der Leyen. Maar zij moet ook de steun van de EU-lidstaten weer zien te winnen.
PVV-leider Geert Wilders blijft verheugd over de uitslag van de Europese verkiezingen, hoewel zijn partij in de prognose van het ANP 1 zetel minder krijgt dan de 7 die hem waren toebedeeld in de exit-poll op verkiezingsdag.
„Nog steeds de allergrootste winnaar met 5 zetels erbij! PVV KIEZERS BEDANKT!”, twitterde Wilders zondag nadat de prognose naar buiten was gekomen. Ook in andere Europese lidstaten zoals Frankrijk, Oostenrijk en Italië staan radicaal-rechtse partijen op winst.
BBB komt met twee zetels in het Europees Parlement, blijkt uit de prognose van het ANP. De BoerBurgerBeweging haalt daarmee een zetel meer dan een andere nieuwkomer, NSC. De partij van Pieter Omtzigt blijft steken op 1 zetel.
De BBB kreeg landelijk uiteindelijk 5,4 procent van de stemmen, tegenover 3,8 voor de NSC die zich inzet voor onder meer goed bestuur en bestaanszekerheid.
Daarmee zet zich een trend voort die al langer in de peilingen te zien is. Sinds de grote overwinning van de NSC bij de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar november, toen Omtzigt 20 zetels behaalde, zit de partij virtueel in een neergang. In een peiling eind vorige maand houdt de partij maar 11 zetels over.
In de peilingen blijft de BBB vrij stabiel. In de Kamer telt de fractie van Caroline van der Plas 7 zetels. De partij zet zich in voor de agrarische sector en dat onderwerp heeft het de afgelopen tijd goed gedaan in Brussel. Verscheidene maatregelen waar boeren zich tegen keerden, zijn na boerenprotesten ingetrokken. Een flink deel van de Europese begroting gaat naar landbouw.
Beide partijen hebben met de VVD en de PVV een hoofdlijnenakkoord gesloten om een kabinet te vormen onder leiding van de partijloze Dick Schoof. De vier partijen proberen al twee weken het eens te worden over de verdeling van de kabinetsposten.
De ChristenUnie is er bij de verkiezingen van afgelopen week niet in geslaagd een zetel te veroveren in het Europees Parlement. De SGP lukte dat wel. De twee christelijke partijen trokken bijna veertig jaar samen op in Brussel en behaalden vijf jaar geleden met een gezamenlijke lijst twee zetels.
De ideologische verschillen zijn de afgelopen jaren evenwel toegenomen. Toen na de verkiezingen van 2019 Forum voor Democratie toetrad tot de rechts-conservatieve Europese fractie waar beide partijen deel van uitmaakten, besloot de ChristenUnie die de rug toe te keren en onderdak te zoeken bij de christendemocratische fractie waartoe ook het CDA behoort. In de aanloop naar de verkiezingen van vorige week besloot de partij tot een definitieve breuk.
Op eigen kracht komt de ChristenUnie met 2,9 procent van de stemmen net tekort voor een Europese zetel. Dat bleek al uit de donderdag gepubliceerde exitpoll, en is nu bevestigd door een prognose op basis van daadwerkelijke uitslagen die zijn doorgegeven aan de ANP Verkiezingsdienst. De SGP haalde met 3,7 procent de drempel wel. De twee partijen behaalden vijf jaar geleden samen 6,8 procent van de stemmen.
De rechts-nationalistische partij van de Italiaanse premier Giorgia Meloni gaat ruim aan de leiding in de Europese parlementsverkiezingen, blijkt uit exitpolls. Fratelli d’Italia (Broeders van Italië) krijgt 28,3 procent van de stemmen. De centrumlinkse oppositiepartij Democratische Partij (PD) volgt met 23,7 procent.
De andere grote oppositiepartij, de Vijfsterrenbeweging, kan voorlopig rekenen op 10,5 procent van de stemmen. Het door wijlen Silvio Berlusconi opgerichte Forza Italia staat met 10 procent op de vierde plaats, vlak voor de voormalige rechtse bondgenoot Liga (8,5 procent).
Het voorspelde resultaat zou een succes zijn voor de in 2023 aangetreden PD-leider Elly Schlein, die moeite heeft gehad om haar wil aan de oude garde op te leggen. De PD kreeg in 2022 19 procent en Schlein wilde dat graag verbeteren.
De opkomst lijkt in Italië net onder de 50 procent te zijn, een laagterecord in een land dat historisch gezien een sterke kiezersparticipatie kent.
GroenLinks-PvdA is de grootste partij geworden bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. De linkse partijen mogen samen 8 leden afvaardigen naar Brussel, 2 meer dan de PVV. Dat blijkt uit een prognose op basis van uitslagen die gemeenten hebben doorgegeven aan de ANP Verkiezingsdienst.
De rechts-nationalistische partij van Geert Wilders leek op basis van een donderdag gepubliceerde exitpoll op 7 zetels af te stevenen. Na telling van 98 procent van de stemmen blijkt dat er dus eentje minder te worden. Die zetel komt terecht bij het pro-Europese Volt, dat daarmee 2 plekken heeft veroverd in het Europees Parlement.
Bij de Europese verkiezingen in 2019 behaalden de twee linkse partijen samen nog 9 zetels. De PvdA had toen een sterke troef in handen met Frans Timmermans, die door de sociaaldemocraten naar voren was geschoven als kandidaat voor het voorzitterschap van de Europese Commissie. De PVV is nu niet vertegenwoordigd in het Europees Parlement.
De rest van de zetelverdeling komt overeen met de exitpoll van donderdag. VVD en CDA verliezen allebei 1 zetel en komen op respectievelijk 4 en 3. D66 gaat van 2 naar 3 zetels. BBB (2 zetels) en NSC (1 zetel) komen nieuw in het Europees Parlement. De Partij voor de Dieren en de SGP behouden allebei hun zetel.
In de Overijsselse gemeente Hof van Twente is de BoerBurgerBeweging (BBB) de grootste geworden bij de Europese verkiezingen. De partij van Caroline van der Plas kreeg daar 26,5 procent van de stemmen, blijkt uit gegevens die de gemeente heeft doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
De winst in Hof van Twente (met onder meer de kernen Diepenheim, Goor en Markelo) ging vooral ten koste van het CDA. Dat zakte terug van 39 procent bij de vorige verkiezingen in 2019 naar 11,3 procent nu.
De winst van BBB en tegelijk het verlies van het CDA vormen een beeld dat te zien is in meer oostelijke gemeenten waar veel boerenbedrijven zitten.
Verschillende gemeenten
Zo is BBB ook de grootste geworden in Tubbergen (Twente). De partij kreeg daar 24,7 procent van de stemmen. En ook daar werden de stemmen vooral weggetrokken bij het CDA, dat terugzakte van 53,4 procent vijf jaar geleden naar 12,2 procent. Hetzelfde is te zien in Dalfsen en Raalte. In beide Sallandse gemeenten pakte BBB 22,8 procent van de stemmen en werden de christendemocraten er ruim gehalveerd. In Ommen behaalde BBB 18,7 procent en werd ook daar de grootste, ten koste van vooral CDA en VVD.
Ook elders in overwegend agrarische gemeenten is de BBB als winnaar uit de bus gekomen. Dat is te zien in de Achterhoek (waaronder Berkelland 21,2 procent en Bronckhorst 19,2), Twente (Dinkelland 21,8 procent), Drenthe (De Wolden 18,5) en het Gelderse Olst-Wijhe (18,1). Geografisch gezien een buitenbeetje lijkt de Noord-Hollandse gemeente Hollands Kroon, met onder meer de kernen Anna Paulowna en Den Oever. Daar werd BBB de grootste met 22,2 procent van de stemmen.
Vrijwel alle voorlopige uitslagen van gemeenten voor de Europese verkiezingen zijn doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP, maar acht uitslagen ontbreken nog. Hieronder zijn de gemeenten Den Helder in Noord-Holland, Westerwolde in Groningen, Waadhoeke in Friesland en Putten in Gelderland.
De uitslagen van de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint-Eustatius en Saba zijn ook nog niet binnen. De uitkomst onder Nederlanders in het buitenland, de zogenoemde briefstemmers, wordt woensdag vastgesteld. Dat gebeurt door het briefstembureau van de gemeente Den Haag.
Waadhoeke laat weten dat de uitslag nog niet is doorgegeven, omdat die in een kluis op het gemeentehuis ligt. De uitkomst is maandag bekend.
De PVV van Geert Wilders heeft bij de Europese verkiezingen veel stemmen gewonnen ten opzichte van de vorige stembusgang in 2019, maar vergeleken met de afgelopen Kamerverkiezingen verloor Wilders wat terrein. Dat blijkt uit de tellingen die de gemeenten hebben doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
Het verschil was het grootst in de gemeente Urk. Bij de Kamerverkiezingen had de PVV daar 25,8 procent van de stemmen gekregen, nu 14,1 procent. Dat is een verschil van 11,7 procentpunt. In het Limburgse Beesel daalde Wilders van 36,5 procent in november naar 26,2 procent nu. In Roerdalen, ook in Limburg, verloor de PVV 10 procentpunt. Bij de Kamerverkiezingen kreeg de partij 38,4 procent van de stemmen, nu 28,4 procent.
De enige gemeente waar Wilders donderdag beter presteerde dan in november, is het lommerrijke Rozendaal, onder de rook van Arnhem. De PVV had daar in november 8 procent van de stemmen gekregen en nu 8,1 procent.
Opkomstpercentages
PVV scoorde vooral in de wat kleinere gemeenten van het land. Van de dertig grootste gemeenten kreeg Wilders in zes de meeste stemmen.
De opkomst bij de Europese verkiezingen is altijd aanzienlijk lager dan bij verkiezingen voor de Tweede Kamer. Afgelopen donderdag stemde 46,2 procent van de kiesgerechtigden. De opkomst bij de Kamerverkiezingen was 77,8 procent.
De officiële uitslag van de Europese verkiezingen in Nederland wordt op 19 juni bekendgemaakt. De Kiesraad stelt dan de zetelverdeling vast. Dat gebeurt in een openbare zitting.
Bij die zitting wordt ook duidelijk wie met voorkeurstemmen zijn verkozen. Vijf jaar geleden kreeg Geert Wilders als lijstduwer van de PVV 83.448 stemmen, genoeg voor een voorkeurszetel. Zijn lijsttrekker Marcel de Graaff moest het toen doen met 81.073 stemmen. Wilders zag toen af van een zetel. Ook nu was Wilders lijstduwer.
Vrijwel alle gemeenten hebben hun tellingen doorgegeven aan de verkiezingsdienst van het ANP. Volgens die voorlopige uitslag wordt GroenLinks-PvdA de grootste partij met 8 zetels, gevolgd door de PVV met 6. De VVD krijgt vermoedelijk 4 zetels, en het CDA en D66 elk 3.
GroenLinks-PvdA heeft in alle vier de grote steden verreweg de meeste kiezers weten te trekken bij de verkiezingen voor een nieuw Europees Parlement. In Amsterdam kreeg de linkse combinatie 37,4 procent van de stemmen, in Utrecht 38,1 procent, in Rotterdam 26,8 procent en in Den Haag 26,1 procent.
In Den Haag en in Rotterdam werd de rechts-nationalistische PVV de tweede partij, zoals ook het landelijke beeld aangeeft. In Amsterdam en Utrecht deed de PVV het minder goed. De partij van Geert Wilders boekte in deze twee steden weliswaar winst maar bleef steken op respectievelijk 7,2 en 6,2 procent. In Den Haag haalde de PVV 16,2 procent en in Rotterdam 16 procent; in beide Zuid-Hollandse steden is dat vier keer meer dan bij de vorige verkiezingen in 2019.
De samengestelde partij van Frans Timmermans wist in de grote steden weliswaar de meeste kiezers te bekoren maar het waren er toch minder in vergelijking met de vorige Europese verkiezingen, toen de twee partijen nog los van elkaar meededen. De kiezers van de linkse combinatie zitten sowieso in de grotere steden zoals Nijmegen, Wageningen, Groningen en Leiden. In deze steden kwam de PVV er maar weinig aan te pas, blijkt uit de getelde stemmen die de gemeenten aan de ANP Verkiezingsdienst door hebben gegeven.
De PVV scoort in kleinere gemeenten juist goed. Dit keer was het aantal PVV-stemmers opnieuw verreweg het hoogst in Rucphen, Edam-Volendam, Brunssum, Kerkrade en Landgraaf. In deze plaatsen heeft de PVV ook bij vorige verkiezingen veel stemmen weten te behalen.
De opkomst bij de Europese verkiezingen lijkt iets hoger uit te komen dan vijf jaar geleden. De gemiddelde opkomst in alle 27 lidstaten zou uitkomen op 51 procent, luidt een eerste prognose van het Europees Parlement. In 2019 ging 50,7 procent van de Europese kiezers naar de stembus.
In Nederland was de opkomst met 46,8 procent ook hoger dan in 2019, zo bleek donderdag uit de tweede exitpoll van Ipsos I&O. Nederland ging toen als eerste land naar de stembus voor de Europese verkiezingen. In 2019 stemde 41,8 procent van de Nederlandse kiezers voor een nieuw Europees Parlement.
In een aantal landen geldt een opkomstplicht, zoals in België, Luxemburg en Bulgarije.
De Franse president Emmanuel Macron schrijft nieuwe parlementsverkiezingen uit nadat bekend was geworden dat zijn partij een grote nederlaag heeft geleden bij de Europese verkiezingen. Volgens een exitpoll die eerder deze avond naar buiten kwam, heeft de radicaal-rechtse partij RN van Frankrijk twee keer zoveel stemmen gekregen als de partij van de president.
„Ik kan niet doen alsof er niets gebeurd is”, zei Macron in een toespraak waarin hij reageerde op de teleurstellende resultaten. De president heeft daarom besloten het parlement te ontbinden. De eerste ronde van de verkiezingen moet aan het einde van de maand plaatsvinden, op 30 juni. De tweede ronde zal op 7 juli zijn. Hij noemt de uitslag van de Europese verkiezingen „geen goed resultaat voor partijen die Europa verdedigen”.
De verrassende stap van Macron kan ervoor zorgen dat hij veel macht moet inleveren als de RN van Marine Le Pen de komende verkiezingen wint. Le Pen verwelkomt het besluit van Macron. „We zijn klaar om de macht over te nemen als de Fransen ons hun vertrouwen geven in de komende nationale verkiezingen.”
De centrumrechtse Europese Volkspartij (EVP) blijft de grootste fractie binnen het Europees Parlement, zo blijkt uit de eerste prognose op basis van exitpolls van de Europese verkiezingen. Radicaal-rechts wint, terwijl liberalen en groenen flink verliezen.
De fractie met geestverwanten van PVV-leider Geert Wilders (ID) en de rechts-conservatieve ECR met onder meer de SGP groeien volgens de prognose allebei. De PVV boekt in Nederland volgens de exitpoll ook al forse winst, maar moet GroenLinks-PvdA laten voorgaan.
De EVP van Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, en van onder meer het CDA is al decennia de machtigste fractie en lijkt er zelfs wat zetels bij te krijgen. De liberale fractie, waar VVD en D66 deel van uitmaken, blijft op 82 van de 720 zetels steken. Nu hebben ze 102 van de 705 zetels.
De Groenen verliezen
De centrumlinkse fractie, waar de PvdA in zit, blijft volgens de prognose met 135 zetels royaal de tweede fractie. De Groenen (met GroenLinks) verliezen fors. Ze lijken op 53 zetels uit te komen, terwijl ze nu, in een kleiner EP, 71 zetels hadden.
Veel ogen waren bij deze Europese verkiezingen gericht op de rechts-radicalen, waar naast de PVV bijvoorbeeld ook die van de Franse Marine Le Pen toe worden gerekend. Er werd een ruk naar rechts verwacht, maar die tekent zich nog niet af.
Koers nieuwe EU-commissie
Een grote nieuwe fractie op uiterst rechts kan het zwaartepunt van de Europese politiek naar rechts trekken. De Europese Commissie steunde de afgelopen vijf jaar op de drie grote middenpartijen, maar Von der Leyen lonkt ook naar de rechterflank. Ze heeft nooit willen uitsluiten dat ze zou kunnen samenwerken met radicaal-rechtse partijen die aan een reeks voorwaarden voldoen. Omdat ze dan de steun van sociaaldemocraten, groenen en liberalen dreigt te verspelen, komt het er mogelijk niet van. Maar het kan haar wel helpen om een rechtsere koers af te dwingen voor de nieuwe commissie.
De rechts-conservatieve ECR komt volgens deze prognose uit op 71, terwijl ze er nu 69 hebben. De ID-fractie groeit meer: van 49 naar 62 zetels.
Voorlopige uitslagen
Maar voor de precieze omvang is wel bepalend welke partijen in welke fractie terechtkomen. Zo hoort de grote radicaal-rechtse partij in Duitsland nu niet bij een van de fracties, maar komt de partij die straks mogelijk wel versterken. Hetzelfde geldt voor rechts-nationalistische partijen die in Hongarije en Slowakije de dienst uitmaken. Dat kan tientallen zetels schelen.
In Frankrijk stevent de partij Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen af op een grote overwinning bij de Europese verkiezingen. Volgens een exitpoll krijgt de partij meer dan 30 procent van de stemmen. Dat is twee keer zoveel als de partij van president Emmanuel Macron, die blijft steken rond de 15 procent. Zijn partij Renaissance is daarmee op grote afstand de tweede van het land.
Het is de beste verkiezingsuitslag voor de RN ooit. De Europese lijst van RN wordt aangevoerd door Jordan Bardella. Tegen zijn aanhangers zei hij dat de Fransen „een verlangen naar verandering” hebben uitgesproken en riep Macron op om vervroegde parlementsverkiezingen uit te schrijven.
Macron zal later op de avond een toespraak geven over het voor hem teleurstellende resultaat, kondigde zijn kantoor aan. De resultaten zijn een klap voor Macron, die zich vaak nadrukkelijk uitspreekt tegen extreemrechts in Europa en twee keer RN-boegbeeld Marine Le Pen versloeg bij de presidentsverkiezingen. Donderdag waarschuwde Macron dat de EU het risico loopt te worden geblokkeerd door een grote delegatie van uiterst rechtse partijen in het Europees Parlement.
De socialisten worden volgens de prognose de derde partij van Frankrijk met 13 tot 14 procent van de stemmen. De links-radicale partij La France Insoumise zou rond de 9 procent scoren, de traditionele rechtse Republikeinen 7 procent en de belangrijkste groene partij EELV 5 procent.
Welkom in dit liveblog over de verkiezingen voor het Europees Parlement. Nadat donderdag in Nederland de voorlopige uitslagen bekend werden, kwamen deze zondagavond officieel naar buiten. Ook de uitslagen uit andere landen worden zondagavond en in de loop van de maandag verwacht.
Advertentie
In Denemarken gaat de Socialistische Volkspartij in een spannende nek-aan-nekrace met de sociaaldemocraten aan kop bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. De partij haalt 17,4 procent, zo blijkt uit de voorlopige verkiezingsuitslag.
De rechts-liberale Venstre verliest en levert bijna 9 procentpunten in. De rechts-populistische Deense Volkspartij verliest meer dan 4 procentpunten en kreeg 6,4 procent.