Het zal niet zomaar een naslagwerk worden, maar een kloek boek van encyclopedisch gehalte onder de merknaam Winkler Prins 2005. Deze encyclopedie zal ruim 700 alfabetisch gerangschikte artikelen bevatten waarin alle mogelijke onderwerpen aan de orde komen die iets te maken hebben met de monarchie en het Koninklijk Huis, vanaf 1813 tot heden.

Bij dat alles draait het om koningin Beatrix, die betrekkelijk lang in de wachtkamer voor het koningschap heeft moeten zitten, al is het niet zo lang als prins Charles van Engeland, die de zestig jaar nadert en nog steeds maar moet hopen dat hij ooit de kroon op zijn hoofd kan drukken. Toen prinses Beatrix op 30 april 1980 haar moeder opvolgde, had ze zich ruim en grondig kunnen voorbereiden op haar taak. Haar moeder had er in dat jaar 32 jaar van regeren opzitten. Ter vergelijking: koningin Wilhelmina legde de scepter neer na een halve eeuw.

Koningin Beatrix heeft lang moeten samenwerken met de man aan wiens loopbaan deze week zo’n pijnlijk einde kwam, Ruud Lubbers. Met het aantreden van Lubbers als minister-president in 1981 begon een jaren durende, vrij hechte relatie tussen koningin en premier. Het is bekend dat koningin Beatrix en Ruud Lubbers goed met elkaar overweg konden. Toen hij premier werd, was zij net een jaar koningin. Het waren leeftijdgenoten en beiden waren zakelijk ingesteld. Zij perfectionistisch, hij een instrumentalist die het spel van de politiek en de macht tot in de finesses beheerste.

Tussen de twee ontwikkelde zich in korte tijd een goede band, die tot jarenlange bijzondere samenwerking leidde. Voor Lubbers was het geen enkel probleem dat de Nederlandse monarch een vrouw was. Integendeel. Lubbers was een ”womanizer” en zou met een koning waarschijnlijk minder goed door één deur hebben gekund dan met een koningin.

Met het duo Beatrix en Ruud aan het roer voer het schip van staat in stabiel water. In haar eenzaamheid naast haar zieke man Claus vond Beatrix een luisterend oor bij CDA’er Lubbers. Lubbers bezocht Huis ten Bosch niet alleen voor het wekelijkse gesprek, maar kwam er tussendoor ook nogal eens aanwaaien. De relatie tussen de twee was hartelijk en warm.

Lubbers was een van de weinigen die openhartig sprak over bijvoorbeeld het ontstaan van de Troonrede. Hij was vurig pleitbezorger van een grotere openheid inzake de monarchie. Tijdens het 12,5-jarig jubileum van de Koningin sprak hij in een interview vrijuit over de samenwerking met de Koningin bij het schrijven van de Troonrede. „Mensen denken wel eens”, zei Lubbers, „dat maken ministers en dat leest zij dan alleen voor. Dat is een groot misverstand. Daar zitten wij vele tientallen uren op te werken. Om te zeggen: is dit geen onzin of is het wel goed geformuleerd of moet dat er nu wel in of zou dat er eigenlijk beter niet in kunnen. En ik vind dat heel uitstekend. U weet hoe dat werkt.”

Lubbers vond wel dat de verantwoordelijkheid bij de minister(-president) moest blijven liggen. „Het zijn altijd coproducties, waarbij haar inbreng altijd verborgen moet blijven. Maar ik verzeker u: zij is ook iemand met een heel goed taalgevoel, met een heel goed gevoel hoe je de dingen moet overbrengen. Ik vind dat zeer de moeite waard.”

Nu lijkt het alsof de inbreng van de premier, in dit geval Lubbers, erg groot was. Dat viel weer mee. Als koningin Beatrix vond dat het kabinet nalatig was geweest bijvoorbeeld met betrekking tot het milieu, dan kwam ze daar in haar kersttoespraak zeker op terug. Haar kersttoespraak van 1988 gaf er blijk van dat de speelruimte van de Koningin relatief groot was (en is) - koningin Beatrix kon hierin persoonlijke opvattingen kwijt die zij aan de Nederlandse bevolking meende te moeten doorgeven.

Soms moest Lubbers bakzeil halen. Toen de Koningin begin jaren negentig vond dat voor prins Willem-Alexander op kosten van de staat het pand Noordeinde 66 moest worden aangekocht, had Lubbers daar geen moeite mee, maar bij het verantwoordelijke ministerie stuitte hij op verzet. Dat zou in strijd zijn met de Wet financieel statuut Koninklijk Huis. Er mocht niet zomaar een vierde huis voor de kroonprins worden toegevoegd aan de drie paleizen die het Koninklijk Huis ter beschikking stonden (De Dam, Huis Ten Bosch, Noordeinde). Lubbers moest de Koningin ervan overtuigen dat de kroonprins zelf over voldoende centen beschikte om het pand te kopen. Waar de Koningin zich bij neerlegde.

Onder Lubbers heeft de invloed van het staatshoofd aan betekenis gewonnen. Hij hield niet van een „angsthazige” interpretatie van de ministeriële verantwoordelijkheid, zoals hij eens aangaf. Lubbers’ relatie met koningin Beatrix was persoonlijk getint - met dien verstande dat de Koningin door Lubbers’ interpretatie van de regels meer speelruimte kreeg met betrekking tot het regeringsbeleid dan daarvoor.

Agenda
Prins Willem-Alexander opent op 1 maart de vijftigste Hiswa in Amsterdam RAI. Na de officiële openingshandeling wordt de prins rondgeleid over de tentoonstelling.

Koningin Beatrix onthult woensdag 2 maart in Anna Paulowna een standbeeld van koningin Anna Paulowna en opent de bolbloemenshow de Lentetuin Breezand. De gemeente Anna Paulowna bestaat 160 jaar en de Lentetuin viert zijn 25-jarig jubileum.