Recent verhoogde het Internationaal Monetair Fonds (IMF) de groeiverwachting voor de wereldeconomie naar 3,2 procent. Hoewel de inflatie zeker in de VS nog niet onder controle is, kunnen we dus voorzichtig concluderen dat een harde landing is uitgebleven.

Een zachte landing is op zijn minst opmerkelijk. In 2022 en 2023 bereikte de geldontwaarding historische niveaus. In de eurozone piekte de inflatie op 11 procent, in Nederland lag de piek door de relatief grote impact van gestegen energieprijzen nog hoger. In reactie trapten centrale banken wereldwijd op het rempedaal door in korte tijd de rente flink te verhogen. De Europese Centrale Bank verhoogde in slechts veertien maanden tijd de rente met 4,5 procentpunt, een unicum. In juni 2022 was de rente zelfs nog negatief. In de VS is het beeld vergelijkbaar met 5,25 procentpunt aan renteverhogingen in zestien maanden.

Het verhogen van de rente is het belangrijkste instrument van centrale banken om de economie te laten afkoelen en de inflatie te laten dalen. De beleidsrente werkt als het gas- en rempedaal van de economie. Een hogere rente maakt het duurder om geld te lenen en aantrekkelijker om te sparen. Hierdoor zijn bedrijven en consumenten minder geneigd geld uit te geven, wat de vraag naar producten en diensten afremt en daarmee de inflatie.

Historisch gezien leidt een opeenvolging van renteverhogingen bijna altijd tot een recessie. Het rempedaal moet immers net zo lang stevig worden ingedrukt totdat de inflatiegeest weer in de fles is. Dit lukt bijna nooit zonder economische schade.

Wat maakt het deze keer anders? De economie blijkt beter bestand tegen de hogere rente dan gevreesd. Consumenten gaven veel geld uit dat ze tijdens de pandemie hadden gespaard. Ook de krappe arbeidsmarkt speelt in veel landen een rol in het herstel. Daarnaast hebben veel mensen nauwelijks last gehad van de hogere rente, door een lange rentevaste periode op hun hypotheek.

De volgende vraag die zich aandient: kunnen we na de zachte landing weer in volle vaart opstijgen? Het antwoord lijkt nee. De kleine krimp in het eerste kwartaal is daarvan slechts een voorbeeld. Vrijwel geen enkele economie ter wereld keert terug naar het oude groeipad. Donkere geopolitieke wolken zorgen voor een gematigd economisch sentiment.

Kenneth Rogoff, voormalig hoofdeconoom van het IMF, verwoordt het zo: „Nu de wereld weer een turbulent jaar tegemoet gaat, moeten we in gedachten houden dat een zachte landing weinig betekent als de landingsbaan zich in een aardbevingsgebied bevindt.” Ondanks de zachte landing is het devies dus toch: stoelriemen vast.

De auteur is econoom bij De Nederlandsche Bank. Hij schrijft op persoonlijke titel.