Een verontrustende Europese trend is zich aan het manifesteren: radicale leiders en hun partijen proclameren dat ze opkomen voor traditionele, christelijke waarden en proberen zo de Europese kiezer over de streep te trekken. De radicale (extremistische) partijen in kwestie zijn veelal rechts georiënteerd, pretenderen tegen woke en voor het behoud van traditionele, christelijke familiewaarden te zijn en streven een strenger grensbeleid en meer nationale soevereiniteit na.

Dit zijn van oudsher thema’s die goed scoren onder christelijke stemmers. Onlangs bleek uit een peiling van DataIM dat een vijfde van de kiezers die zich tot het christendom rekenen, tijdens de Europese parlementsverkiezingen (6 juni) op de PVV zal stemmen. Niet alleen nationaal, maar ook Europees gezien verschuift de christelijke stem steeds vaker naar de radicale (extremistische) hoek. Zeker in de aanloop naar 6 juni is dit een zorgwekkende trend.

Pers niet welkom

Deze tendens uit zich onder andere in conferenties die, veelal vanwege de aard van de sprekers, controversieel zijn. Twee weken geleden nog verbood de burgemeester van Sint-Joost-ten-Node, een gemeente in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de ”National Conservatism Conference” in Brussel vanwege „verstoring van de openbare orde”. Nadat velen, onder wie de Belgische premier Alexander de Croo, het verbod hadden veroordeeld –het verbieden van de bijeenkomst werd onacceptabel en onconstitutioneel bevonden– ging de conferentie een dag later toch verder. Onder de sprekers bevonden zich de Hongaarse premier Orbán (bekend om zijn extremisme en afkeer van vreemdelingen), Eric Zemmour (radicale politicus die in Frankrijk veroordeeld is voor het aanzetten tot rassenhaat) en Nigel Farage (een van de initiatiefnemers van de Brexit).

Op 25 en 26 april vond in Boedapest (Hongarije) een vergelijkbaar congres plaats, de ”Conservative Political Action Conference”. Ook daar kwamen extreemrechtse politiek leiders samen. Onder anderen Geert Wilders, Santiago Abascal Conde (president van het Spaanse, rechts-populistische Vox) en uiteraard Orbán. Ook deze conferentie was niet helemaal zuiver; media en pers waren immers niet welkom. De vanouds (rechts-)conservatieve Italiaanse premier Giorgia Meloni gold voor deze conferentie als te gematigd. Mede vanwege haar pro-Oekraïense beleid wordt ze te anti-Russisch gevonden.

Toren van Babel

Op zulke conferenties vinden termen als ”deep state” (het idee dat een geheime staat binnen een bestaand land een eigen agenda en eigen doelen nastreeft) gemakkelijk weerklank. Ook worden er vaak parallellen met het christendom getrokken. Eva Vlaardingerbroek, een Nederlandse opiniemaakster en influencer, betoogde: „Als het fundament verrot is (duidende op de Europese samenwerking), zal elke poging tot herbouwen verkruimelen. De toren van Babel moet vernietigd worden. De elite is met ons in oorlog, dus moeten we het harnas van God aantrekken, terugvechten en overwinnen!” Jack Sobiech, een Amerikaanse influencer, stelde dat de vijand van de conservatieve beweging, net als de satan, veel vormen kan aannemen. Hij doelde daarmee op zowel het neoliberalisme als het internationaal communisme.

Via deze ultraconservatieve en radicaal-rechtse conferenties halen extreemrechts-populistische partijen en leiders, onder het mom van christelijke voorwendselen, de banden aan met influencers uit alle hoeken van de wereld om zo hun visie te propageren. Het bereik en het potentiële effect van dit gedachtegoed is daardoor niet te onderschatten. Het is cruciaal dat christenen in Europa deze tendens ontmaskeren en er tegelijk ver vandaan blijven. Conservatief gedachtegoed is, zoals dat geldt voor elke stroming, niet per definitie goed of fout. Maar als christelijke normen en waarden voor de radicale en extremistische agenda van populistische partijen worden gebruikt, wordt het gevaarlijk.

Rechtsstaat

Uit een NRC-column van Caroline de Gruyter blijkt dat het essentieel is dat we de nuance en het midden zoeken. Wie samenkomt met gelijkgestemden, in welke hoedanigheid ook, komt in de verleiding om alleen maar ja te knikken en in te stemmen met standpunten die al vaststaan. Conferenties als die in Brussel en Boedapest zijn gevaarlijk omdat daarop een open, constructief en corrigerend debat over de verschillende visies in het geding komt. De desbetreffende partijen betogen dat deze conferenties vrijheid brengen, maar ze zijn juist een boegbeeld van intolerantie en schrikken er niet voor terug de fundamenten van de staat aan te vallen. Dat kan leiden tot inperking van de geloofsvrijheid en vrijheid van meningsuiting.

Het is uitermate belangrijk dat christenen nationaal en internationaal opkomen voor de democratische waarden, de rechtsstaat beschermen en polarisatie en extremisme bestrijden. Zoals Robert Schuman in zijn boek ”Voor Europa” schreef: „In een echte democratie is er maar één grens aan de vrijheid: het fundament van de staat en de maatschappij moet beschermd worden tegen geweld en destructieve aanvallen.”

Zulke conferenties verbieden is niet de juiste remedie. Door de ophef rond de conferentie in Brussel kreeg deze juist veel aandacht en publiciteit. Voor christelijk Europa is het zaak om enerzijds weg te blijven van deze conferenties en anderzijds het gevaarlijke karakter ervan aan de kaak te blijven stellen. Ofwel te pleiten voor de plek in het midden, weg van de uitersten maar uitnodigend tot debat, discussie en gesprek tussen mensen met uiteenlopende meningen.

De auteurs zijn lid van de werkgroep Europa van CU-jongerenorganisatie PerspectieF.