Stille stemmen spreken op het ereveld
Wat maakt op een ereveld het meest indruk? De aantallen stenen? Het zijn er veel. De leeftijden van de slachtoffers? Ze waren bijna allemaal jong. Of misschien toch dit: de stilte. Die spreekt. Je hoort alleen de vogels, en wat autogeroezemoes ver weg. Verder stilte – de stilte van de dood.
Elke steen spreekt. Elk oorlogsmonument vertelt een verhaal. Neem Woeste Hoeve, achter Beekbergen. In de nacht van 6 op 7 maart 1945 vielen er schoten; Rauter raakte zwaargewond. Rauter was een hoge Duitse officier, dus moest in veelvoud worden gewroken. Het Duitse regime, met de nederlaag in het zicht, reageerde als een kat in het nauw. Er werden 263 gevangenen uit hun cel geplukt en neergeknald, en daarvan 117 bij Woeste Hoeve. Wat is een mensenleven waard? Wat is een mensenleven waard als het Russische regime zijn onderdanen bij tienduizenden naar het Oekraïense front drijft?
Er is weer oorlog in Europa. Intussen herdenken we de doden van tachtig jaar geleden. De slachtoffers van 1940 en 1945, en de jaren ertussen. Er worden belangrijke woorden gezegd over vrijheid, en vrede, en de waarde ervan. En de kwetsbaarheid ervan. In het oosten van Europa rommelt het oorlogsrumoer.
Jonge bloemen, verwelkt. Jansen had in Doetinchem gevangen gezeten, en in Neuengamme. Hij werd 35 jaar. Herbegraven in Loenen. beeld RD, Anton Dommerholt
Op de Grebbeberg. beeld RD, Anton Dommerholt
Onderhoud op de Grebbeberg. beeld RD, Anton Dommerholt
Oorlogsmonument bij Woeste Hoeve. beeld RD, Anton Dommerholt
Oorlogsmonument bij Woeste Hoeve, bij Apeldoorn. beeld RD, Anton Dommerholt
Tientallen namen. beeld RD, Anton Dommerholt
Op de Grebbeberg, bij Rhenen. beeld RD, Anton Dommerholt
Oorlogsmonument bij Woeste Hoeve. beeld RD, Anton Dommerholt
Zinnen van Dietrich Bonhoeffer bij Woeste Hoeve. beeld RD, Anton Dommerholt
Rijen grafstenen op erebegraafplaats Grebbeberg. beeld RD, Anton Dommerholt.