De Europese economie worstelt de laatste jaren met allerlei crisissen, met een pandemie, hoge energieprijzen en de oorlog in Oekraïne. Maar de EU raakt al veel langer steeds verder achterop bij rivalen als de VS en China, zegt rapporteur Enrico Letta. De Italiaanse oud-premier spreekt van een „laatste kans”.

Het Europese bedrijfsleven kan veel moeilijker aan geld komen om uit te breiden en te innoveren dan bijvoorbeeld Amerikaanse bedrijven. Europeanen sparen veel, maar dat spaargeld vindt op de gefragmenteerde Europese kapitaalmarkt maar moeilijk zijn weg naar Europese ondernemers. Vele miljarden euro’s belanden eerder in de VS, constateert Letta ontevreden. Als de EU haar 27 kapitaalmarkten eindelijk verenigt tot een enkele Europese „spaargeld- en investeringsmarkt”, zou dat volgens hem een „gamechanger” zijn.

Het uitblijven van echte Europese eenwording is frustrerend, vindt Letta. Hij noemt het „volstrekt absurd” dat het volgens hem schier onmogelijk zou zijn om de trein te nemen van Europese hoofdstad naar Europese hoofdstad. En „een schande” dat de EU-landen 80 procent van hun defensie-aankopen buiten de unie doen.

Grote EU-landen als Duitsland en Frankrijk willen en nemen al langer ruimte om hun bedrijven te helpen. Maar kleinere landen leggen het in zo’n race af tegen de diepe zakken van deze zwaargewichten, vrezen kleinere landen als Nederland. Letta stelt voor om nationale staatssteun voortaan Europees samen te brengen en te besteden, zodat bedrijven in de hele unie ervan kunnen profiteren.

De EU zou gebaat zijn bij wat consolidatie tot grotere, multinationale telecombedrijven, meent Letta. Die kunnen meer investeren in hun netwerken. Ook binnengrenzen op de energiemarkt moeten snel verdwijnen. De unie kan dan de grillen van de energievoorziening beter opvangen en wordt minder afhankelijk van het buitenland.

De EU-leiders bespreken Letta’s rapport donderdag op hun top in Brussel. Voorzitter Charles Michel en Letta zelf bespeuren bij demissionair premier Mark Rutte en zijn collega’s wel een „besef van urgentie”. Het is „een goed rapport”, was Ruttes eerste indruk.