Dat bedrijf gaf onlangs aan dat het vestigingsklimaat in Nederland verslechtert, waardoor het denkbaar is dat het in de toekomst deels of in zijn geheel Nederland verlaat. En ASML staat in die kritiek niet alleen. In allerijl werd Operatie Beethoven uit de grond gestampt: een miljardenimpuls om die bedrijven in Nederland te houden.

Het kabinet gaat de eerder aangekondigde maatregelen waar onder meer ASML niet over te spreken was, zoals belasting op inkoop van eigen aandelen en versobering van de expatregeling, terugdraaien. Dat zorgde wel meteen voor een ander probleem: dat terugdraaien kost namelijk geld. Geld dat al ingeboekt is en geoormerkt voor andere doeleinden. En zo blijft er grote onzekerheid over het beleid van Den Haag, nu over hoe die ommezwaai gefinancierd zal worden.

Die onzekerheid komt boven op de grote onvoorspelbaarheid van het overheidsbeleid. De overheid kondigt allerlei maatregelen aan om die vervolgens weer terug te draaien. Een ander voorbeeld daarvan is het instellen van allerlei fondsen met heel specifieke doelen, om er vervolgens geld uit te halen voor heel andere doeleinden.

Het kabinet richt zich met dat ”Beethovenplan” op het behoud van wat Nederland heeft. Daar is veel voor te zeggen. Maar nog beter zou het zijn als Den Haag zich wat meer zou richten op het scheppen van voorwaarden om in de toekomst meer bedrijven van het kaliber ASML te zien ontstaan in de polder en groot te zien worden. Daarvan is de toekomstige stijging van de productiviteit, het wondermiddel in de economie en daarmee de toekomst van onze economie en welvaart, afhankelijk. Behoud van de ASML’s van nu alleen is niet voldoende daarvoor; het zou de economische evenknie van een pyrrusoverwinning kunnen zijn.

Van mijn leraar muziek op de middelbare school heb ik geleerd dat de componist Beethoven sterk beïnvloed was door componist Wolfgang Amadeus Mozart. Nu Operatie Beethoven afgerond is, moeten we als land niet op onze lauweren rusten, maar doorpakken. Het is tijd voor Operatie Mozart: het duurzaam maken van de opbrengst van Operatie Beethoven plus de focus op structurele maatregelen voor het scheppen van een omgeving waarin nieuwe bedrijven zoals ASML kunnen ontstaan en gedijen. Aan ad-hocmaatregelen hebben we niets, die zorgen juist voor nog meer onzekerheid.

Dat klinkt als een moeilijke opgave, maar is het eigenlijk niet. We weten namelijk min of meer precies wat daarvoor nodig is: een voorspelbare overheid, die niet voor nog meer onzekerheid, maar voor lage inflatie en daarmee lage rentes zorgt. Dat vereist op zijn beurt gezonde overheidsfinanciën, maar ook het overlaten van voldoende ruimte aan de marktkrachten in plaats van een steeds verder uitdijing van de publieke sector.

De Amerikaanse president Ronald Reagan heeft de kijk van de overheid op de economie ooit omschreven met: „Als het beweegt, belast het. Als het blijft bewegen, reguleer het. En als het stopt met bewegen, subsidieer het.” Getuige het aantal subsidies en hoe graag onze overheid daarnaar grijpt, lijkt onze economie in de fase van stoppen met bewegen te komen. Dat staat haaks op wat we nodig hebben. Het roer moet zo snel mogelijk om.

De auteur is hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer.

> rd.nl/grootgeld