Aan de uitgave is als bonustrack de uitvoering van Bachs Tweede Orkestsuite toegevoegd. Deze opname dateert van 1931. Geluidstechnicus Jochem Geene realiseerde op verzoek van de Willem Mengelberg Stichting de ”zeer intensieve en tijdrovende”  restauratie van de geluidsbestanden. Hij streefde ernaar om zo dicht mogelijk bij de beleving van de uitvoering van de Matthäus Passion in 1939 te komen. Geenes noeste arbeid resulteerde in een weergave zonder ruis, tikken, gekraak en gehoest. Aan de uitvoering werkten destijds onder meer sopraan Jo Vincent en organist Piet van Egmond mee.

Willem Mengelberg (1871-1951), dirigent van het Concertgebouworkest en het Amsterdamse Toonkunstkoor, dirigeerde op 8 april 1899 zijn eerste Matthäus Passion met een groot orkest en een koor van 450 leden. In de jaren die volgden, experimenteerde hij met koorgedeelten, begeleidingen, tempi en nuanceringen. Hij voerde overigens geen complete, maar een sterk verkorte passie uit.

Kenmerkend voor Mengelbergs vertolkingen zijn de monumentale opvatting van de lijdensmuziek, zijn gevoel voor effecten en de grote aandacht voor details. Mengelberg herschiep de muziek als het ware in een kathedraal van klanken. Opvallende verschillen tussen de hedendaagse uitvoeringspraktijk en die van Mengelberg zijn de gekozen tempi en het rubato. Niet alleen wordt het werk tegenwoordiger sneller uitgevoerd, de vele temposchommelingen zijn vrijwel verdwenen. Mengelberg daarentegen versnelt en vertraagt in de koralen. Zijn kwistig rubato, gecombineerd met een rijk geschakeerde dynamiek van het luidste forte tot het zachtste pianissimo, geeft de koralen vaak het karakter van een romantisch koorwerk à la Brahms of Bruckner. Mengelberg beschouwt de Matthäus Passion als een oratorisch werk, waarin de romantische expressie vrij spel heeft.

Johann Sebastian Bach componeerde de Matthäus Passion toen hij Thomascantor in Leipzig was. Teksten uit het Matthéüs-evangelie, vrije poëzie en koraalstrofen bepalen de grote vorm. Tekstuitleg en tekstuitbeelding beheersen de onderdelen. De compositie was niet bedoeld ter vervanging van de woordverkondiging. Ze kwam in de vesperdienst op Goede Vrijdag tot klinken, teneinde de preek door middel van de kunst nog indringender te laten werken.

Willem Mengelberg, Bach – Matthäus Passion; Willem Mengelberg Stichting (WMS 2024/01-03,); 3CD; € 35,-; bestellen: www.willemmengelberg.nl