De maatregelen zijn tijdelijk en bedoeld om direct meer cellen beschikbaar te maken voor mensen die worden opgepakt en in hechtenis worden genomen. Op dit moment zijn 330 cellen bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) buiten gebruik omdat er onvoldoende medewerkers zijn. Ook politiecellen zijn vol, zegt de minister, omdat arrestanten niet kunnen doorstromen naar gevangenissen. „Dit vind ik volstrekt onwenselijk”, schrijft hij in een brief.

Sinds begin december trof Weerwind ook al andere maatregelen. Zo worden zogeheten zelfmelders voorlopig niet meer opgeroepen. Dat zijn mensen die zijn veroordeeld en in vrijheid mogen wachten tot ze hun straf moeten ondergaan. Volgens Weerwind is het aantal zelfmelders al opgelopen tot circa 2000.

In juli wordt gekeken of de „noodacties”, zoals de minister ze noemt, kunnen worden beëindigd. Dat wil hij het liefst wel om te voorkomen dat te veel mensen uitstel krijgen van hun straf, die later alsnog moet worden ingehaald, en om straffeloosheid te voorkomen. Hij benadrukt dat opgelegde straffen altijd moeten worden uitgevoerd.

Daarom heeft Weerwind meer maatregelen in petto. Zo wil hij elektronisch toezicht aan het eind van de celstraf mogelijk maken in specifieke gevallen en meer gedetineerden een deel van hun straf op een beperkte beveiligde afdeling laten uitvoeren, waar gedetineerden deels naar buiten mogen.

NSC-Kamerlid en voormalig rechter Judith Uitermark is het niet eens met Weerwind. „Als de rechter een celstraf oplegt, dan moet die worden uitgevoerd. Met de maatregel om gedetineerden vroegtijdig naar huis te sturen met een enkelband, morrelt de minister aan het vonnis van de rechter. Dit kan en mag écht niet in een rechtsstaat. De minister ondermijnt met deze maatregel het gezag van de rechter. Dan tast hij de beginselen van onze rechtsstaat aan die is gebaseerd op de scheiding van machten. Dit is heel kwalijk.” Ze heeft een spoeddebat aangevraagd.

Er zijn bij DJI bijna 1100 vacatures op een totaal van 16.000 fulltime-banen.