CU-Kamerlid Grinwis: Uiteindelijk is consumptie een ethische daad
Zorg voor de schepping heeft bij christenen niet altijd bovenaan gestaan, constateert CU-Kamerlid Pieter Grinwis (44). Juist christenen hebben hun verantwoordelijkheid te nemen, vindt hij. „Uiteindelijk raakt bekering alle terreinen van het leven.”
Welke positieve bijdrage leverde het huidige kabinet aan de verbetering van de leefomgeving?
„Dit kabinet is, misschien wel meer dan ooit, op zoek gegaan naar een betere balans tussen ecologie en economie. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een heel kort zinnetje uit het coalitieakkoord: „Water en bodem worden sturend bij ruimtelijke planvorming.” Dit principe wordt heel belangrijk, bijvoorbeeld bij het bouwen van huizen.
Iets anders: minister Harbers heeft chemieconcern 3M aansprakelijk gesteld voor de PFAS-vervuiling in de Westerschelde. Een paar jaar geleden werden bedrijven als 3M, net als Tata Steel en Chemours, een beetje halfslachtig aangepakt. Dat is nu wel anders. Als het gaat om het aansprakelijk stellen van bedrijven voor vervuiling, aanscherpen van handhaving en toezicht en van milieuregels, heeft dit kabinet in korte tijd een aantal goede stappen kunnen zetten.”
Wat had anders gemoeten?
„Veel klimaatsubsidies werken als volgt: iemand investeert in isolatie, dient zijn rekening in en krijgt achteraf een deel van zijn kosten vergoed. Voor mensen met een hoog inkomen is dat geen probleem; zij zijn zelfredzaam genoeg om er gebruik van te maken en kunnen ook af zonder subsidie. De armere helft van Nederland blijft echter berooid achter. Bij hen verandert er niets.
Ondanks alle goede voornemens zijn we er niet in geslaagd hier een oplossing voor te vinden. Ik heb zelf het initiatief genomen met een isolatiemanifest voor mensen die het het minst getroffen hebben. Het valt me tegen hoe moeizaam dat vordert. Op dit vlak hebben we nog heel veel stappen te zetten.”
Vindt u dat Nederland in 2050 volledig de overstap moet hebben gemaakt van benzineauto’s, dieselbusjes en kerosinevliegtuigen naar een elektrisch alternatief?
„Ja, uiteindelijk is vervoer zonder CO2-uitstoot de toekomst. Daarom steunt de ChristenUnie Europese regelgeving om per 2035 alleen nog nieuwe auto’s te verkopen die emissieloos rijden. Wat mij betreft had deze norm al per 2030 mogen gelden.
Tegelijkertijd: het is niet alleen grijs eruit, groen erin. Het mobiliteitsvraagstuk gaat over veel meer dan alleen de aandrijving van auto’s. Is elke autorit die we nu maken echt nodig? Heeft iedereen in stedelijk gebied een eigen auto nodig? Kunnen deelauto’s in een behoefte voorzien? Is werk dichter bij huis mogelijk? Kunnen we meer fietsen? Enzovoorts.”
Er zijn politici die denken dat én meer welvaart én de klimaatdoelen halen, prima samengaat. Hoe ziet u dat?
„Het is maar net hoe je welvaart vertaalt. Als dat, plat gezegd, is: met zo min mogelijk euro’s zo veel mogelijk spullen kopen, ja, dan vraagt zorg voor de schepping echt een stapje terug te doen. Maar, zeker voor christenen, geldt toch niet: ik consumeer, dus ik besta?
Uiteindelijk is consumptie een ethische daad. Het is niet om het even wat je koopt als daarbij kosten worden afgewenteld op de schepping.”
Wat zijn de grootste uitdagingen op het gebied van de schepping voor het komende kabinet?
„We zitten op dit moment met enorm veel transitiepijn. Een willekeurige ondernemer is er niet zeker van of hij een zwaardere aansluiting kan krijgen op het elektriciteitsnet als hij wil verduurzamen. Het gaat minimaal tien, misschien wel twintig jaar duren voordat netcapaciteit geen probleem meer is.
Maar er valt meer te noemen. Er is een grondstoffentransitie nodig. We kunnen niet eindeloos grondstoffen uit de aarde blijven putten. De transitie naar meer reparatie, hergebruik en recycling staat nog maar in de kinderschoenen.”
Wat is de rol van christenen geweest als het gaat om het bouwen en bewaren van de schepping?
„Als christenen moeten we de hand in eigen boezem steken. Zorg voor de schepping heeft niet altijd bovenaan gestaan. We zijn het besef van onze afhankelijkheid van God, zoals we dat morgen op Biddag belijden, kwijtgeraakt, in ieder geval voor een groot deel. Als boerenzoon weet ik dat wij kunnen zaaien, poten, beregenen en onkruid wieden, maar het is God die de wasdom geeft.
Daarbij komt: het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen. De techniek heeft ons veel gebracht, maar we zijn gevallen in een levensstijl die de aarde uitput. Bijvoorbeeld door kritiekloos mee te gaan in het kopen van een duurdere auto, de nieuwste spullen.
We moeten echter niet in tobberigheid bij de pakken neer gaan zitten. Als christenen zijn we mensen van de hoop en hebben we onze verantwoordelijkheid te nemen.”
Wat kunnen kerkelijke gemeenten in uw achterban hierin betekenen?
„De zorg voor de schepping is in kerken een groter thema dan tien jaar terug. Er zijn genoeg thema’s in de Bijbel die aanleiding geven om daar in de preek aandacht aan te besteden. Ook het dankgebed voor de schepping is belangrijk, of het bespreken van een boek over eenvoudig leven op de Bijbelkring.
Uiteindelijk raakt bekering alle terreinen van het leven. Dat uit zich ook in hoe we omgaan met dieren en welke spullen we kopen.”
Hoe geeft u in uw privéleven gestalte aan het bewaren van de schepping?
„Sinds corona gaan we, zowel mijn vrouw en ik als in gezinsverband, vaker naar buiten voor een wandeling. Dat zoeken we bewuster op dan daarvoor. Voor je het weet is de natuur echt iets wat ver van een stadsmens afstaat.
En inderdaad, ons huis is inmiddels voorzien van zonnepanelen en een stuk beter geïsoleerd dan toen we het kochten.Al zeg ik dat met enige schroom, omdat er genoeg mensen zijn met een lager inkomen dan ik die hun huis ook beter zouden willen isoleren.
Ik kan bijna alles af met de fiets of het openbaar vervoer. Alleen als ik op werkbezoek moet, bijvoorbeeld naar het platteland, pak ik de auto.”
En in gezinsverband?
„Op basisscholen zijn natuur en klimaat veel grotere thema’s dan vroeger. Veel scholen hebben een schooltuintje waar ze groente kweken. In de zomer gaan we regelmatig naar de boerderij van mijn ouders. Met elkaar de oogst binnenhalen blijft voor een boerenzoon een van de mooiste dingen.””
Wat is uw persoonlijke voornemen voor dit jaar?
„Ik schrik nog steeds van de uitkomst op websites waarop we onze ecologische voetafdruk kunnen meten. Wat consuminderen betreft valt er nog een wereld te winnen.”
