De Ierse regering gaf zaterdag toe dat de kiezer vrijdag met een grote meerderheid tegen wijziging van de grondwet heeft gestemd. Nadat in 31 van de 39 kiesdistricten de stemmen waren geteld, bleek bij een opkomst van iets meer dan 40 procent dat ongeveer tweederde van de Ieren tegen herziening van de wetstekst is. Premier Leo Varadkar omschreef de resultaten als „twee klappen” voor de Ierse regering, maar vertelde tegelijk dat hij de uitslag „volledig zal respecteren”.

Vrijdag mochten Ieren in een referendum hun stem uitbrengen over het zogenoemde zorgamendement en het gezinamendement in artikel 41 van de Ierse grondwet. Het zorgamendement stelt „dat moeders niet uit economische noodzaak arbeid behoeven te verrichten met verwaarlozing van hun plichten binnenshuis” en dat „vrouwen door hun leven thuis aan de staat steun verlenen zonder welke het algemeen welzijn niet kan worden verwezenlijkt”. Het gezinamendement in de grondwet erkent het gezin nu alleen als dat „op het huwelijk is gegrondvest”.

„Archaïsch” en „seksistisch” taalgebruik, meenden feministische organisaties. Deze bewoordingen „weerspiegelen niet langer het moderne leven”, aldus de Ierse minister van Buitenlandse Zaken Michael Martin in december. Dus stelde Roderick O’Gorman, minister voor Kinderen, Gelijkheid, Handicap, Integratie en Jeugd, voor het zorgamendement te vervangen met een genderneutrale definitie. Zijn voorstel: „De staat erkent het algemeen belang van de zorg die familieleden elkaar verlenen” en zal die ondersteunen. Het gezinamendement wilde hij aanvullen met de typering: „of die (het gezin, CB) nu gebaseerd is op het huwelijk of op andere duurzame relaties”.

Vooraf kwam al veel kritiek op de voorgestelde wetsteksten – onder meer uit rooms-katholieke hoek. Met de wijziging van het zorgamendment wordt „de bijzondere en niet naar waarde te schatten maatschappelijke bijdrage die moeders in het gezin leveren niet onderkend”, schreef de rooms-katholieke bisschoppenconferentie voorafgaand aan het referendum in een verklaring.

Het gezin, „gebaseerd op de levenslange toewijding van het huwelijk”, omschreven de bisschoppen als „het fundament van de samenleving en essentieel voor het algemeen welzijn”. Daarom verdient het de bescherming die momenteel wordt gegarandeerd in de grondwet, aldus de bisschoppenconferentie. Ook juristen en mensenrechtenorganisaties verklaarden zich tegenstander van de grondwetswijzigingen, omdat deze grote gevolgen zouden kunnen hebben voor het familie-, belasting- en eigendomsrecht.

Dat de Ierse kiezer nu ook tegen wijziging is van de grondwet, ziet senator Michael McDowell uit het neekamp als een tegenvaller voor de Ierse regering: „Het lijkt erop dat de regering de stemming van het electoraat verkeerd heeft ingeschat”, aldus McDowell.

Volgens Laura Cahillane, universitair hoofddocent aan de University of Limerick School of Law, heeft de Ierse regering te weinig geluisterd naar zorgen die leefden over de voorgestelde formuleringen voor de grondwet. Ook gingen de autoriteiten in Dublin er volgens haar blind van uit dat de twee grondwetswijzigingen het simpelweg zouden halen. „Er werd weinig campagne gevoerd door het jakamp en er is nauwelijks iets gedaan om aan de zorgen van het neekamp tegemoet te komen”, aldus Cahillane tegen persdienst Politico.