ABP belegt honderden miljoenen euro’s in de defensie-industrie, zo meldde het pensioenfonds in februari. Nog niet zo lang geleden liepen beleggers niet graag te koop met zulk nieuws. Om wapens hing toch een geur waar je niet zo graag mee geassocieerd werd. De oorlog in Oekraïne heeft alles veranderd.

„Grote pensioenfondsen moeten de defensie-industrie niet uitsluiten, maar financieren, horen we de laatste tijd steeds meer. Daar zijn we het mee eens”, verklaart ABP. Wel blijft het fonds bedrijven uitsluiten die betrokken zijn bij de productie van kernwapens of clustermunitie, landmijnen of internationaal verboden wapens.

De investeringen zijn bij voorbaat rendabel. De beurswaarde van de Duitse kanonnen- en munitiefabrikant Rheinmetall bijvoorbeeld is sinds het begin van de oorlog omhoog geschoten. De vraag naar kogels en granaten is zo hoog, dat het bedrijf vorige maand gestart is met de bouw van een nieuwe fabriek die vanaf volgend jaar 200.000 granaten per jaar moet produceren.

Hengelo

Ook de Franse fabrikant van radarsystemen Thales, met in Nederland vestigingen in onder meer Hengelo en Rotterdam, doet goede zaken. De concernomzet nam in 2023 met 5 procent toe naar 18,4 miljard euro, waarvan 14 miljard in de defensie- en veiligheidsactiviteiten. De Nederlandse poot nam de achterliggende jaren elk jaar honderden werknemers aan en bouwde in 2023 in Hengelo een nieuwe productiehal. Intussen kampt het bedrijf nog steeds met een tekort aan technici.

Dat geldt eveneens voor bouwer van marineschepen Damen Naval in Vlissingen, die onder de Europese defensie-industrieën een relatief kleine speler is. Het personeelsbestand daar nam sinds 2020 toe van 500 naar 1200 fte, vanwege een megaorder voor de bouw van fregatten voor de Duitse marine. Voor de Nederlandse marine gaat Damen zes nieuwe amfibische transportschepen bouwen, werd woensdag bekend.

Europese landen geven de komende jaren honderden miljarden euro’s extra uit aan defensie. Volgens de Europese Commissie leunt de EU bij de ontwikkeling en aanschaf van wapentuig veel te zwaar op andere landen, met name de Verenigde Staten. De oorlog in Oekraïne drukte Brussel met de neus op de feiten: driekwart van de wapens die de lidstaten de afgelopen twee jaar kochten, kwam van buiten de EU, omdat de eigen industrie die niet kon leveren.

Gevoelig

Het dinsdag aangekondigde plan ligt gevoelig, omdat landsverdediging een nationale bevoegdheid is; daar gaat Brussel niet over. Grote landen geven vaak voorrang aan hun eigen fabrikanten. Door de Russische dreiging lijkt de tijd rijp voor intensievere samenwerking. De Commissie stelt voor dat de lidstaten in 2030 de helft van hun wapenaankopen binnen Europa doen en vijf jaar later 60 procent. Bovendien is samen inkopen efficiënter: 40 procent van de inkopen zou in 2030 gezamenlijk moeten plaatsvinden.

In principe heeft Europa heel wat in eigen huis. Het Zweedse onderzoeksinstituut Sipri meldt in zijn jongste overzicht dat van de honderd grootste defensiebedrijven er 17 in de Europese Unie zijn gevestigd (zie graphic). Met de niet EU-landen Verenigd Koninkrijk, Noorwegen en Oekraïne erbij telt Europa er zelfs 26. Het VK spant de kroon, met BAE Systems aan de top. Deze defensiereus staat op de zesde plaats in de top honderd met een omzet van 26,9 miljard euro en produceert vliegtuigen, marineschepen, drones, rupsvoertuigen, artillerie, munitie en elektronica.