Lange tijd gaat zoiets prima, brengt het voldoening en een nuttig gevoel, maar op een dag is de koek op. Dan mogen ze van de dokter voorlopig alleen slapen, wandelingen maken en dingen doen die ze leuk vinden. Maar wat vinden ze eigenlijk leuk? Die vraag beantwoorden blijkt heel lastig, net als benoemen wat ze graag op hun boterham hebben of welke douchegel ze het liefst gebruiken. Ze weten niet goed meer wat ze zelf graag willen, of wie ze zijn.

Is dat dan zó belangrijk? Is het erg wanneer je je over dit soort vragen niet druk maakt? Dat je je koffie altijd pas opdrinkt als hij lauw is? Heeft het niet juist iets moois om jezelf op de laagste plaats te zetten?

Zeker. Kom er maar eens om in deze tijd van opgeblazen ego’s: hardwerkende, betrouwbare mensen die niet veel aandacht vragen voor zichzelf. Mensen als Calvijn –„laat mij maar verteren, als ik maar nuttig ben”– dwingen respect af.

Het probleem is alleen dat je daar niet zo veel mee kunt als je opgebrand thuiszit. Zelfzorg is ineens geen luxeartikel meer, geen gebakje om jezelf mee te verwennen, maar een broodnodige eerste levensbehoefte.

Wie moeite blijft houden met termen als zelfzorg of zelfliefde zou het woord zelfcompassie eens kunnen proberen. Daar zit in elk geval bescheidenheid in, de erkenning dat we gebroken mensen zijn. Zelfcompassie betekent liefdevol naar jezelf kunnen kijken, zonder veroordeling, hoewel er soms veel te veroordelen valt.

Psychosociaal therapeut Janneke Plas-Kuipers schreef een fors boek over zelfcompassie vanuit Bijbels perspectief: ”Onuitputtelijke liefde”.

In het eerste deel vertelt ze in geromantiseerde vorm de Bijbelse geschiedenis over Jezus en de vrouw bij de Jakobsbron na. Jezus wil dat ze haar man roept, waarop zij eerlijk zegt dat ze die niet heeft. Waarna Jezus haar leven samenvat met: „Dat klopt. U hebt vijf mannen gehad en die u nu heeft is uw man niet.” Plas-Kuipers kleurt de geschiedenis vrijelijk in door de zes mannen namen en karakters te geven en hun rol in het leven van de vrouw te beschrijven. De mooie, lieve Jozef, die jong sterft. De zakelijke Simon, die haar verwaarloost. De verschrikkelijke Hoesni, die haar verkracht en misbruikt. Wie moeite mee heeft met deze fictieve draai, kan dit deel overslaan. Maar als ‘casus’ werkt het wel. Dit zou het verhaal van deze vrouw kúnnen zijn. Beschadigende ervaringen met mannen tekenen haar. Schuld, schaamte en afwijzing bepalen haar zelfbeeld. In die omstandigheden ontmoet ze Jezus, de Man Die haar hele troebele levensgeschiedenis naar boven haalt én haar niet afwijst. Ze wordt gezien. Met compassie: mildheid en mededogen.

In het middendeel van het boek wordt teruggegrepen op dit verhaal om het begrip zelfcompassie aan te leren. Daarbij komen vragen aan bod als: hoe groeide je op, welke emoties gaan er in je om, welke grenzen heb je (niet) geleerd? Het laatste deel biedt 52 concrete oefeningen in zelfcompassie, die elk beginnen met een Bijbeltekst en een bijbehorende opdracht. Ook worden steeds lees- en luistertips gegeven.

Die oefeningen en tips zullen niet iedereen evenveel aanspreken. Zoals ook niet iedereen iets zal kunnen met zinnen als: „Herinner je elke dag wie je bent: een kind van God, een koningskind.”

Toch is dit een belangrijk boek; misschien wel juist voor mensen die zelfliefde nog een vies woord vinden. Wat je aandacht geeft groeit, is vaak de tegenwerping. Al die aandacht voor jezelf creëert maar opgeblazen ego’s. Maar wie zijn eigen levensgeschiedenis vol schuld, schaamte en gebrokenheid aandacht geeft –en daar kan dit boek een belangrijk duwtje in geven– zal merken dat er juist iets tot bedaren komt. Juist bij de putten van ons leven zittend kunnen we onverwacht de ogen van Jezus ontmoeten, de Bron van onuitputtelijke liefde. Dat maakt alles anders. Dan zullen we onszelf werkelijk ‘vergeten’, om achter Hem aan te gaan. Liefhebbend en dienend zonder zelf ooit iets tekort te komen.

Onuitputtelijke liefde. Zelfcompassie vanuit Bijbels perspectief, Janneke Plas-Kuipers: uitg. Triple Boeken; 304 blz.; € 22,50