Russische annexatie van Transnistrië –voorlopig– niet aan de orde
De Russische president Vladimir Poetin repte donderdag in zijn jaarlijkse rede tot het volk met geen woord over Transnistrië. Wil dat zeggen dat hij de afvallige Moldavische regio niet gaat annexeren? Zes vragen.
Wat is Transnistrië precies?
Transnistrië is een internationaal niet erkende republiek. Het was onderdeel van de republiek Moldavië, die onafhankelijk werd toen de Sovjet-Unie in 1991 uiteenviel. Het jaar daarop maakte de regio Transnistrië zich los van Moldavië en riep de onafhankelijkheid uit. Daarop wilde Moldavië de separatisten tot de orde roepen en brak er een gewapend conflict uit dat drie maanden duurde en 500 slachtoffers eiste.
De strijd kwam tot een einde toen het 14e Russische garderegiment zich aan de zijde van de separatisten schaarde. Sindsdien gaat het om een zogenaamd bevroren conflict. Volgens de regering in de Moldavische hoofdstad Chisinau behoort Transnistrië nog altijd tot Moldavië. Transnistrië is maar door enkele landen erkend.
In Transnistrië zijn nog altijd 1500 Russische militairen gestationeerd. Volgens het Verdrag inzake conventionele strijdkrachten in Europa had Rusland zich verplicht uiterlijk in 2002 al zijn troepen terug te trekken, maar dat is nooit gebeurd. Transnistrië telt ongeveer 375.000 inwoners, Moldavië 2,5 miljoen.
De laatste dagen gonsde het van de geruchten dat Poetin Transnistrië wilde inlijven. Waar kwamen die vandaan?
Vorige maand zei de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov dat Moskou niet toestaat dat 220.000 Russische burgers in Transnistrië het slachtoffer worden van een nieuw avontuur om de regio te destabiliseren.
Vervolgens kwam afgelopen woensdag het Transnistrische congres van afgevaardigden bij elkaar. Zoiets gebeurt hoogst zelden. En wat besloot het congres? Het plaatste een oproep aan het adres van Rusland: „Neem maatregelen om Transnistrië met het oog op de toenemende druk vanuit Moldavië te beschermen.” De machthebbers in Transnistrië wezen in hun oproep aan Moskou ook op de Russische staatsburgers die in het separatistengebied wonen.
Donderdag hield Poetin zijn jaarlijkse toespraak tot het Russische volk, maar sprak evenwel met geen woord over Transnistrië.
Het is toch eerder gebeurd dat de hulp van Rusland werd ingeroepen?
Ja, meerdere malen. De laatste keer in 2022, toen Poetin vervolgens de Oost-Oekraïense provincies Loehansk, Donetsk, Zaporizja en Cherson inlijfde.
Waarom repte Poetin met geen woord over Transnistrië?
Transnistrië wendde zich in een economisch conflict met de Moldavische regering tot de twee kamers van het Russische parlement en niet tot Poetin en benadrukte daarbij dat in het gebied meer dan 220.000 mensen met een Russisch paspoort leven. Bovendien wil Transnistrië zich wenden tot de secretaris-generaal van de VN, het Europees Parlement en het Internationale Rode Kruis. De boodschap is: Transnistrië wil onderhandelen.
Waarover wil Transnistrië onderhandelen?
Moldavië werkt aan de re-integratie van Transnistrië. Zo moeten Transnistrische ondernemingen bij export naar de EU sinds het begin van dit jaar belasting betalen aan de Moldavische staat. Eerder volstond alleen een registratie in Chisinau. Betalen de bedrijven niet, dan verliezen ze hun documenten die nodig zijn om te handelen met de EU. Sluit Transnistrië zich aan bij Rusland, dan is het waarschijnlijk gedaan met de handelsbebetrekkingen met Brussel. Dat vinden de Transnistrische bedrijven niet plezierig, want niet minder dan 70 procent van de Transnistrische export ging in 2023 naar de EU.
Dus Rusland lijft Transnistrië niet in om van daaruit Moldavië te veroveren?
Volgens deskundigen heeft Moskou op dit moment zijn handen vol aan Oekraïne. Als Rusland Odessa op Oekraïne weet te veroveren wordt het een ander verhaal. Bovendien werd Moldavië aan het einde van de Tweede Wereldoorlog deel van de Sovjet-Unie. En dan bevindt zo’n land zich in het vizier van Poetin.
