Van de 1,2 miljoen huishoudens met een haard of kachel verklaarde 30 procent rond maart vorig jaar dat ze in de achterliggende twaalf maanden meer hadden gestookt dan voorheen. Overigens stelde 19 procent van deze huishoudens dat ze juist minder hout of houtpellets hadden verstookt, zo blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) deze woensdag bekendmaakte.

De reden om meer hout in de kachel te steken is duidelijk: 84 procent noemde de hoge gasprijs als oorzaak. Andere redenen die werden genoemd: het is gemakkelijk om aan hout of pellets te komen, de mensen waren meer thuis en het is vaker koud dan vroeger.

Degenen die hun houtkachel minder vaak aanstaken, hadden daar ook een reden voor: 44 procent deed dit vanwege de gevolgen voor het klimaat. Ongeveer een kwart zei dat het stoken van hout of houtpellets duur is, of slecht voor de gezondheid. Ook de overlast van de houtrook voor de buren werd genoemd. Voor een aantal mensen was hout juist moeilijk te verkrijgen.

Overlast

Vorige week wezen gezondheidsdiensten (GGD) nog op de schadelijke gevolgen van houtstook voor de volksgezondheid. Ze vinden dat de overheid meer maatregelen moet nemen om de overlast tegen te gaan. Houtkachels en open haarden zorgen in Nederland voor bijna een kwart van alle fijnstofuitstoot. Dat maakt houtrook tot de grootste fijnstofbron.

In november 2022 bepaalde de Raad van State dat gemeenten grondiger en serieuzer onderzoek moeten doen als inwoners overlast ervaren van hout- en pelletkachels. Die uitspraak werd gedaan na klachten van een gezin in ’s-Gravenpolder over onder meer prikkende ogen en hoestbuien door houtstook in de buurt.

Stichting HoutrookVrij, die al jaren strijdt tegen de overlast, stelt dat er „naast de vele vuurkorven ongeveer 1 miljoen houtkachels in Nederland staan, nota bene het dichtstbevolkte land van Europa”. Iedereen heeft recht op schone lucht, juist in en rond zijn eigen woning, vindt de stichting. „Nu wordt alleen de vrijheid van de stoker beschermd.”

Nederland kan houtkachels niet verbieden zolang Europese wetgeving ze toestaat. Nieuwe exemplaren moeten echter wel voldoen aan het EcoDesignkeurmerk. Dit waarborgt een minimaal rendement van 75 procent met een maximale uitstoot van 40 milligram fijnstof per kubieke meter. Ecodesignkachels zijn iets beter dan oude verbrandingstoestellen, maar stoten nog net zoveel fijnstof uit als zes dieselvrachtwagens, stelde een hoogleraar milieusysteemanalyse eerder in het Reformatorisch Dagblad.

Onvoldoende verwarmd

In 15 procent van de woningen is een haard of kachel aanwezig waarin hout of houtpellets verbrand kunnen worden, zo blijkt nu uit het CBS-onderzoek. Koopwoningen, vrijstaande woningen en huizen met bouwjaar 1945 of eerder hebben relatief vaak een dergelijke haard of kachel.

Ondanks het zoeken naar goedkopere brandstof zei 28 procent van de „huishoudens met een lage welvaart”, zoals het CBS ze noemt, dat ze hun huis op koude dagen niet voldoende kunnen verwarmen. Van de huishoudens met een hoge welvaart was dat 7 procent. In totaal gaf 15 procent van de huishoudens aan hun woning onvoldoende warm te krijgen op koude dagen. Dat is met name het geval als mensen een huurwoning hebben of een minder goed geïsoleerd huis.