Het is de bedoeling het water te verschepen vanuit de ontziltingsinstallatie in Sagunt in de regio Valencia, 300 kilometer ten zuiden van de Catalaanse hoofdstad. Maandag komen de Spaanse minister Teresa Ribera van Ecologische Transitie en de Catalaanse minister David Mascort in Barcelona bijeen om de details uit te werken van deze uitzonderlijke maatregel. De ontziltingsinstallatie in Sagunt, die zeewater bewerkt tot drinkwater, staat onder beheer van de centrale overheid in Madrid.

Catalonië maakt de extreemste droogteperiode mee in meer dan honderd jaar tijd. Sinds er metingen verricht worden viel nog nooit zo lang achtereen zo weinig regen. Het watertekort is zo nijpend dat de Catalaanse premier Pere Aragonès donderdag de noodtoestand uitriep voor zes miljoen mensen: driekwart van het totale aantal inwoners van de regio in Noordoost-Spanje.

Onder de tweehonderd gemeenten die het zwaarst door de droogte worden getroffen zijn Barcelona en Girona, steden die voor drinkwater grotendeels afhankelijk zijn van de rivieren Ter en Llobregat. Het waterpeil in de stuwmeren van deze rivieren is gezakt tot minder dan 16 procent van de opslagcapaciteit.

De noodtoestand brengt drastische beperkingen met zich mee. Burgers in de betreffende gemeenten mogen in eerste instantie niet meer dan 200 liter water per persoon per dag verbruiken. Deze limiet omvat echter ook het waterverbruik van alle economische activiteiten binnen de gemeente, zoals de industrie, winkels en gemeentelijke diensten.

In de praktijk ligt daardoor de grens voor huishoudens op zo’n 90 liter per persoon per dag. De landbouw moet het verbruik met 80 procent inperken en de veeteelt met de helft. Industrie en recreatie moeten het met 25 procent minder doen. Als de droogte blijft aanhouden, voorziet het zogenoemde droogteplan van de Catalaanse overheid in nog strakkere beperking van de waterconsumptie: 180 liter per persoon per dag in fase twee en 160 liter in fase drie.

Privézwembaden

Het is echter de vraag hoe de overheid deze maatregelen denkt te handhaven. Tijdens de voorgaande fases (de waakzaamheids- en uitzonderingstoestand) golden beperkingen van 240 en 220 liter per persoon per dag. Privézwembaden mochten niet bijgevuld worden en het was verboden tuinen te besproeien. Desondanks bleven gemeentes met veel privézwembaden twee- tot driemaal zo veel water per inwoner verbruiken als toegestaan. Controle via de rekening van het waterbedrijf is alleen achteraf mogelijk, wat effectieve controle in de weg staat.

Boete

Na deze slechte ervaring gaat de Catalaanse regering nu boetes opleggen aan gemeenten die de grens van 200 liter overschrijden. Het is vervolgens aan gemeentebesturen om de rekening door te sturen naar bewoners en bedrijven die te veel consumeren. In december gebruikte bijna de helft van de gemeenten meer dan is toegestaan.

Dat kan uiteenlopende oorzaken hebben. Soms gaan burgers zich te buiten, soms herbergt een gemeente industriële activiteiten die grote hoeveelheden water vereisen. Een andere oorzaak is achterstallig onderhoud aan de leidingen, waardoor veel water verloren gaat. De regioregering heeft tot nu toe zestig gemeenten in het vizier. Matadepera, een zeer welgesteld dorp van 10.000 inwoners bij Barcelona, moet 50.000 euro betalen. Het is de vraag of een dergelijke boete een afschrikkend effect zal hebben.

Intussen werkt de overheid ook aan structurele oplossingen van het watertekort. Tot enkele jaren geleden was Catalonië voor 85 procent van de watervoorziening afhankelijk van de stuwmeren. Nu is dat 50 procent. De andere helft van de behoefte wordt gedekt door nieuwe ontziltingsinstallaties en hergebruik van afvalwater.