Jaarlijks vinden op en rond het spoor zo’n 200 van de in totaal 1900 suïcides plaats in Nederland. De inzet van zogeheten ”sensorische stimuli” kan dat aantal mogelijk terugbrengen. Dat is een van de aanbevelingen uit een studie van 113 Zelfmoordpreventie in opdracht van ProRail. De spoorbeheerder doet al veel om zelfdoding rond het spoor te verminderen, zoals het plaatsen van hekken en camera’s. Ook wordt gesurveilleerd door boa’s. Maar de onderzoekers denken dat meer mogelijk is. „Uit ons onderzoek, waarvoor we 27 mensen interviewden die in het voorgaande jaar een suïcidepoging deden, blijkt dat mensen in een roes zitten in de aanloop naar de poging”, zegt onderzoekster Saskia Mérelle.

De kunst is hen uit die toestand van verhoogde concentratie en vernauwd bewustzijn te halen, zowel in de aanloop naar als tijdens de suïcidepoging. Mérelle: „Een fotootje van een dierbare op een zichtbare plek kan daarbij net voldoende zijn. Maar in dit onderzoek hoorden we ook van iemand die toch niet doorging met een plan door een smartwatch die opeens begon te trillen. Een ander stopte omdat het spoorhek zulke kleine mazen in het gaas had, dat er niet overheen te klimmen was.” Onvoorziene situaties kunnen de gedachte ‘er is geen weg meer terug’ staande houden, blijkt ook uit ervaringen in het buitenland.

Zweden bijvoorbeeld heeft goede ervaringen met de bouw van hekken, zegt Mérelle. En Australië weet het spoorsuïcidecijfer te beteugelen met campagnes op het perron, waarbij posters mensen triggeren om vooral hulp te zoeken. „Het is de aanpak die je ook ziet bij de Golden Gate-bridge van San Francisco: daar hangen netten en zijn telefoons geïnstalleerd, waarmee een hulplijn kan worden gebeld.” Maar ook nepcamera’s kunnen effectief zijn. Er is in Nederland meer mogelijk, bedoelt onderzoeker Mérelle maar. „Wij gaan daarom, ook in opdracht van ProRail, de komende tijd het effect onderzoeken van schriklicht en van onverwachte geluidseffecten rond risicoplekken.”

Het onderzoek levert ook allerlei andere tips op. Zo kregen Mérelle en haar collega’s geregeld te horen dat suïcidegedachten lang niet altijd serieus genomen worden. Zelfs zorgverleners, zoals artsen op de eerste hulp, maar ook psychologen, blijken over onvoldoende vaardigheden te beschikken om die wens goed te bespreken, zegt Mérelle. Zij pleit er dan ook voor om in de studie psychologie maar ook in de artsenopleiding structureel aandacht aan suïcidepreventie te geven.

Spreekkamer

Hulpverleners staan lang niet altijd voldoende stil bij bijzondere data voor cliënten, zoals bijvoorbeeld een sterfdag. Die data kunnen wel een risicovolle periode inluiden, zo leert ook dit onderzoek. En in spreekkamers kan beter en vaker geïnformeerd worden naar de middelen waartoe mensen met suïcidale gedachten toegang hebben.

Ook online is er winst te boeken, blijkt uit het onderzoek. „Pogingen worden vaak uitvoerig voorbereid, door online te zoeken naar ‘geschikte’ methoden”, zegt Mérelle, die daarom mediarichtlijnen bepleit voor online platforms om bijvoorbeeld expliciete video’s aan te pakken. „Daarom ook kent 113 Zelfmoordpreventie de lotgenotengroep Houd Moed, waarbij video’s de verhalen van hoop laten zien: er is wel degelijk een weg terug.”

Hebt u hulp nodig? Dan kunt u contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 113 of 0800-0113 (24 uur bereikbaar) en 113.nl