Volgens de media heeft Israël vijf brigades teruggeroepen uit Gaza. Hoe zit dat? Is daarmee het einde van de oorlog in Gaza in zicht?

Israël maakte rond de jaarwisseling bekend dat het vijf brigades uit de Gazastrook terugtrekt. Een brigade bestaat doorgaans uit 2000 tot 5000 soldaten. De reservisten 
onder hen mogen naar huis om hun gewone beroep weer uit te oefenen.

Daarmee is de oorlog zeker niet ten einde. Wel gaat de strijd een nieuwe fase in. Hoewel in sommige delen van de Gazastrook nog altijd zwaar wordt gevochten, zal het leger zich in de komende tijd meer op gerichte operaties gaan toeleggen, in plaats van op grootschalige offensieve acties.

Er sijpelen steeds meer berichten naar buiten dat de VS mogelijk een preventieve aanval op Hezbollah hebben tegengehouden, net na 7 oktober. Klopt dat?

Kort na de aanslagen van 7 oktober waren er inderdaad plannen voor een preventieve aanval op de Libanese terreurbeweging Hezbollah. Die was bedoeld om de dreiging aan het noordelijke front te neutraliseren als Israël de strijd met Hamas zou aanbinden. Vooral minister van Defensie Yoav Galant en stafchef Herzl Halevi waren voorstander van zo’n actie.

Premier Benjamin Netanyahu stelde echter het besluit daarover uit tot er een oorlogskabinet was gevormd. Daarin namen onder anderen oud-generaal Benny Gantz en voormalig stafchef Gadi Eisenkot zitting. Zij waren tegen zo’n offensief. Ook de Amerikanen oefenden forse diplomatieke druk uit –zowel op Israël als Iran– om het conflict niet tot een regionale oorlog te laten escaleren. De vraag is of die Amerikaanse inmenging of de interne verdeeldheid in het Israëlische kabinet ervoor zorgde dat die aanval er toen niet kwam.

Is de terugroepactie uit Gaza ook bedoeld om capaciteit vrij te maken voor het eventuele noordelijke front met Hezbollah?

Gezien de toenemende dreiging aan de grens met Libanon, is het niet uitgesloten dat de situatie verder escaleert en dat het tot een regelrechte oorlog met Hezbollah komt. Zeker nu dinsdag Hamaskopstuk Saleh al-Arouri in de Libanese hoofdstad Beiroet werd gedood.

In dat geval zullen de militairen die nu uit Gaza worden teruggehaald wellicht naar het noorden worden gestuurd. Overigens heeft Israël zijn militaire aanwezigheid aan de noordgrens sinds 7 oktober al fors versterkt.

Kun je eens iets meer vertellen over de reservisten die nu in Gaza vechten? En wat is de invloed op de economie van het feit dat zo veel inwoners nu niet werken, maar moeten vechten?

De reservisten die nu in Gaza vechten of elders in het land worden ingezet zijn mensen die in het dagelijks leven geen militair zijn. Vrijwel iedereen die in Israël zijn of haar militaire dienstplicht heeft vervuld kan tot de leeftijd van 49 jaar als reservist worden opgeroepen. Daardoor kan Israël binnen zeer korte tijd een aanzienlijk leger op de been brengen.

Dat bleek ook na de aanslagen van 7 oktober, toen Israël zo’n 360.000 reservisten opriep. Zij moeten zich doorgaans nog dezelfde dag bij hun legereenheid melden. Zo kan het dus gebeuren dat iemand die ’s morgens nog achter de kassa zit of op een bouwplaats werkt, ’s middags met een geweer aan het front staat.

Dat betekent een forse aanslag op de Israëlische economie. Want veel reservisten laten een lege arbeidsplaats achter die niet altijd snel kan worden vervuld. Ook moeten hun salarissen worden doorbetaald. De Israëlische centrale bank verlaagde afgelopen maandag de rente om de terugvallende economie te stimuleren.

Hoeveel gijzelaars zitten er volgens Israël nu nog vast in Gaza?

Volgens de laatste cijfers zitten er nog 129 gijzelaars vast. Israël vermoedt dat zeker 22 van hen niet meer in leven zijn. Over het lot van de anderen is vrijwel niets bekend, maar verhalen van vrijgelaten ontvoerden en de duur van hun gevangenschap doen het ergste vrezen over hun toestand.

Heeft de uitspraak van het hooggerechtshof, waarmee een deel van de omstreden juridische hervormingen werd teruggedraaid, nog invloed op de oorlog?

Vermoedelijk niet direct in mili-
taire zin, want de strijd tegen 
Hamas en andere vijanden van Israël gaat onverminderd door. Wel kan het vonnis de verdeeldheid in de samenleving opnieuw aanwakkeren. Die was juist door de oorlog naar de achtergrond geraakt. Ook kan het de spanningen in de coalitie van premier Netanyahu vergroten, omdat vooral de rechts-religieuze partners ernstig ontstemd zijn over de beslissing.

Je houdt soms je hart vast: er lijkt –in het Midden-Oosten; Rusland-Oekraïne– maar íéts te hoeven gebeuren en het kruitvat explodeert. Hoe ver zijn we nog af van een Derde Wereldoorlog?

Het Midden-Oosten is van oudsher een explosief gebied. Veel landen –niet in de laatste plaats de grootmachten van deze wereld– hebben grote en vaak tegengestelde belangen in die regio. Tegelijkertijd beseffen vooral de Verenigde Staten dat een conflict gemakkelijk kan escaleren. Daarom wordt er van alle kanten grote druk uitgeoefend om de zaak niet uit de hand te laten lopen. Maar een relatief kleine misrekening van een van de partijen enorme gevolgen hebben.

Richard Donk, redacteur Midden-Oosten