Bij lezingen mocht ik zelf graag verwijzen naar ”The Top Five Regrets of the Dying” van Bronnie Ware. Zo heb ik vaak hardop herhaald dat niemand op zijn sterfbed verzucht dat hij tijdens zijn leven liever nog wat vaker had vergaderd of nog wat langer in de file had gestaan op weg naar zijn werk.

Uit de niet zelden intieme en persoonlijke gesprekken die Bronnie Ware voerde met mensen in hun allerlaatste levensfase, blijkt vooral spijt over bepaalde gemaakte keuzes. Zo had men achteraf bezien liever wat minder hard gewerkt en wat meer tijd doorgebracht met vrienden en familie. Daarnaast hadden veel mensen het gevoel dat ze zichzelf onderweg waren kwijtgeraakt en slechts hadden gedaan wat van hen werd verwacht. Wie zichzelf altijd maar wegcijfert, geeft het leven achteraf een slecht rapportcijfer.

Hoe waardevol deze inzichten ook mogen zijn, ze geven tegelijk een wat vertekend beeld. Zo verschuiven prioriteiten onvermijdelijk tijdens een mensenleven, met als gevolg dat de slotsom onmogelijk kan dienen als proloog of als openingshoofdstuk. Je kunt ook zeggen dat het leven een voortdurend leerproces is met telkens nieuwe lesstof en steeds weer andere lastige opgaven.

Daarbij wordt het gezichtspunt van de mens bepaald door zijn plaats in de wereld, maar ook in de tijd. Met dat laatste bedoel ik de plaats in de geschiedenis, op de tijdsbalk van de jaartelling, maar ook als het gaat om het geboortejaar. Wie jong is en vol energie en levenslust zit, heeft automatisch andere verlangens en verwachtingen dan iemand die dat alles al achter de rug heeft.

Zo maakte ik mijn echtgenote destijds al snel deelgenoot van mijn voornemen om romanschrijver te worden. Om die droom te verwezenlijken, sloot ik mezelf als jonge vader elke doordeweekse avond op in mijn werkkamer, naast een drukke fulltime baan als journalist. Na vijf jaar, en twee halfbakken manuscripten, verscheen dan eindelijk dat felbegeerde debuut. Uiteindelijk leidde het tot negentien boektitels, omgerekend elke anderhalf jaar een nieuw boek.

Tegelijk word ik niet warm of koud van het feit dat volgend jaar waarschijnlijk nummer twintig verschijnt. Met dezelfde onverschilligheid blader ik door het tijdschrift waar ik de laatste paar jaar als chef redacteur verantwoordelijk voor was, terwijl toen alles in het teken stond van deadlines en verkoopcijfers. Soms lijkt het zelfs wel of het artefacten zijn uit het leven van heel iemand anders.

Wie jong is, neemt veel belangrijke zaken in het leven voor lief en staat onvoldoende stil bij begrippen als sterfelijkheid en tijdelijkheid. Pas wanneer dierbaren wegvallen en je gezondheid je in de steek begint te laten, besef je als mens hoe kortzichtig die gedachte is en hoe kort en kwetsbaar het leven.

In die zin staat het boek van Bronnie Ware vol wijze woorden en waardevolle observaties. Tegelijk moet iedereen dat in zijn eigen tempo ontdekken, met vallen en opstaan, met obstakels en omwegen, en met altijd die afweging tussen de eigen ambities en het welzijn van de ander.

De auteur is publicist. Reageren?
hormann@refdag.nl