Sinds 2020 staat ds. A.L. de Kwaadste­niet in Overberg. Samen met de oud-ouderlingen P. van Doorn en T. Reedijk geeft hij een rondleiding door de Efrathakerk. „Er is maar één kerk in Neder­land die zo heet, en ook wereldwijd is de naam zeldzaam”, zegt Reedijk. „Misschien is hij zo genoemd omdat hij op tweede kerstdag 1873 in gebruik werd genomen. Of omdat er hier toen alleen velden waren. Rond de kerk werden eiken geplant, als bliksemafleiders. Die bomen zijn dus ook 150 jaar oud.”

Voordien moesten de plattelandsbewoners ver lopen om een kerkdienst te bezoeken. Daarom liet de hervormde gemeente van Amerongen een kerk bouwen tussen de buurtschappen De Haspel (nu grenzend aan de bebouwde kom van Veenendaal), De Groep, Dwarsweg en De Haar. „Het verhaal dat graaf Bentinck, bewoner van Kasteel Amerongen, de initiatiefnemer was, klopt niet. Er wás toen geen graaf Bentinck.”

Ligging

Aan de wand in de consistoriekamer hangen het portret van H. Karssen (1845-1916) en het lied dat hij bij het veertigjarig bestaan van de evangelisatie dichtte. Karssen was hier evangelist van 1877 tot zijn overlijden. Hij was een productief schrijver en dichter. Bezwaren tegen de prediking van zijn opvolger, H.J. Ruitenbeek, leidden vanaf 1918 tot de vorming van een tweede gemeente in Overberg, de huidige oud gereformeerde gemeente in Nederland.

De Vereeniging tot Evangelisatie in De Groep was inmiddels in 1917 deel geworden van de hervormde gemeente in Amerongen. Die nam de schulden over. Overberg kreeg toen eigen ambtsdragers. Ze woonden de kerkenraadsvergaderingen in Amerongen bij. „Daar werden eerst de Overbergse punten behandeld, want dan konden die broeders naar huis. Daardoor wisten ze echter niet wat er zich in Amerongen afspeelde.”

Sinds 1984 is Overberg wijkgemeente van de hervormde –nu protestantse– gemeente Amerongen-Overberg. „Dat is historisch verklaarbaar, maar eigenlijk niet zo logisch: Overberg ligt aan de rand van de Gelderse Vallei en is ook helemaal op de Vallei gericht”, zeggen de ambtsdragers. „Amerongen ligt aan de andere kant van de berg, heeft een andere mentaliteit en een andere kerkelijke ligging. Overberg is een beetje vagebondsachtig, zei ds. A.N. Rietveld, die hier in de jaren 1986-1990 stond.”

Volkskerk

Hoe de ligging van Overberg is? „Een volkskerk, rechts van het midden”, zegt ds. De Kwaadsteniet. Reedijk: „Mooi is dat mensen rekening houden met elkaar. Verschillen worden besproken in plaats van verzwegen. Toen in 2004 duidelijk was dat we plaatselijk grote vrijheid behielden, is slechts één lid naar de Hersteld Hervormde Kerk gegaan.” Van Doorn: „We zijn vrij gemoedelijk.”

Overberg en omgeving telt ruim 1500 inwoners, de kerk zo’n 450 leden. ’s Morgens komen er 120 naar de dienst; dan zit het goed vol. ’s Avonds komen er ruim twintig en luisteren er zo’n dertig via de livestream mee. „Kerkgang is geen traditie meer; het is echt een keuze geworden”, zegt de predikant. „De afstand tussen de kerkgangers en de papieren leden is ook groter geworden. Daarom zijn we bezorgd over de jonge generatie. Gelukkig komen er de laatste tijd weer meer jongeren. In coronatijd hadden we overigens via de livestream meer bezoekers dan het kerkje had kunnen bevatten.”