De gewijzigde richtlijnen zijn opgesteld in opdracht van paus Johannes Paulus II, die zich er tien dagen geleden nog over beklaagde dat de tribunalen veel te scheutig zijn met het ongeldig verklaren van huwelijken.

Kardinaal Julian Herranz, die het handboek als hoofd van de pauselijke raad voor de interpretatie van wetsteksten presenteerde, weet het aan de heersende echtscheidingsmentaliteit dat veel rooms-katholieken de nietigverklaring waarin de geloofsleer voorziet, zijn gaan beschouwen als een „scheiding met de zegen van de kerk.”

Een huwelijk tussen rooms- katholieken kan ongeldig worden verklaard vanwege impotentie, de weigering van een van de partners om kinderen te krijgen of psychologische onvolwassenheid op het moment van de huwelijksvoltrekking. Vooral de laatste reden zou vaak nogal ruim worden geïnterpreteerd.

Volgens het Vaticaan zijn in 2002 wereldwijd 56.000 verzoeken tot nietigverklaring door huwelijkstribunalen behandeld en ongeveer 46.000 daarvan toegekend. Noord-Amerika nam bijna 31.000 van die gevallen voor zijn rekening. Eind jaren zestig bleef het daar nog bij enkele honderden gevallen.

De aanvragen worden vooral ingediend door gescheiden rooms-katholieken die willen hertrouwen. De rooms-katholieke kerk staat het echtelieden toe gescheiden van tafel en bed te leven, maar wie hertrouwt, wordt uitgesloten van de sacramenten.

Het nieuwe handboek, ”Waardigheid van het huwelijk”, bevat 2000 wijzigingen ten opzichte van het oude, dat dateert uit 1936. De nieuwe richtlijnen zijn bedoeld om beter vast te kunnen stellen of er al dan niet sprake is geweest van een huwelijk, zei Herranz. Of er voortaan minder nietigverklaringen zullen worden uitgesproken, valt nog niet te voorspellen, zei hij.