Als de PVV-leider premier wordt, dan zal hij dat voor „alle Nederlanders” zijn, zei Wilders in het slotdebat. „De mensen die in Nederland zijn, doen net zo goed mee als alle anderen”, zei Wilders. Maar, zo tekende hij aan, je moet ook kunnen wijzen op zaken die in Nederland niet goed gaan. „Als politicus moet je het goede koesteren, en wat niet goed is hard aanpakken.” Wilders wil de asielinstroom drastisch verlagen, het liefst door een asielstop in te stellen.

Volgens Dilan Yeşilgöz (VVD) zit het er „helemaal niet in” dat Wilders premier zal worden, en al helemaal niet een premier van alle Nederlanders. „Ik geloof dat er niemand is die dat gelooft, ook de heer Wilders zelf niet.” De VVD-politica liet eerder die dag al weten dat ze niet zal deelnemen aan een door Wilders geleide regering.

Dat Wilders de islam wil verbieden wijst erop dat hij groepen Nederlanders uitsluit, meent Yeşilgöz. Maar ook zijn internationale beleid, waarmee Wilders Nederland volgens haar „achter de dijken wil wegtrekken”, kan op weinig steun rekenen.

Ook Frans Timmermans (GL-PvdA) opende de aanval op Wilders. Anders dan de VVD kan zijn partij juist profiteren van de opmars van de PVV’er. Linkse en progressieve kiezers zullen daardoor eerder geneigd zijn een stem op Timmermans uit te brengen.

„Als Geert Wilders met zijn PVV de grootste wordt in de verkiezingen, dan gaat er een streep door het klimaatbeleid”, waarschuwt de oud-Eurocommissaris voor Klimaat. „Wilders schrapt alles wat met klimaat te maken heeft”, aldus de voormalige Eurocommissaris.

In de peilingen is de partij van Wilders een laatbloeier. Pas vorige week werd duidelijk dat de PVV kans maakt om de grootste te worden. Twee peilingbureaus, die van Maurice de Hond en I&O Research peilden de partij op 26 zetels.

Wilders zelf zei in het debat „heel graag” mee te willen regeren. Ook zei hij bereid te zijn compromissen te sluiten met coalitiepartners. Door mee te doen aan het –uiteindelijk geklapte– gedoogkabinet in 2010, heeft hij naar eigen zeggen geleerd concessies te doen en te onderhandelen. „Dat heeft een partij als GroenLinks of de SP nog nooit gedaan”, zegt de PVV-voorman aan de vooravond van de verkiezingen, die hem wellicht de zege zullen bezorgen.

Meer overVerkiezingen 2023

Wilders heeft kennelijk al voorgesorteerd op coalitieonderhandelingen. „Ik heb al gezegd dat wij bereid zijn een aantal islamstandpunten in de vrieskast te zetten”, herhaalde hij. Daarmee doelt hij op het koran- en het moskeeverbod.

Aanvaring

Tijdens het slotdebat van dinsdagavond kwam het ook tot een harde aanvaring tussen CDA-leider Henri Bontenbal en zijn voormalig partijgenoot Pieter Omtzigt (NSC). Volgens Omtzigt heeft het CDA als onderdeel van het vorige kabinet te lang „de kop in het zand” gestoken en heeft de partij de problemen van de toeslagenouders niet onder ogen willen zien.

Bontenbal had die aanval „niet verwacht”. Hij benadrukte dat hij nog kort in de politiek zit en vindt dat Omtzigt zich er te makkelijk vanaf maakt. Ook „uw vingerafdrukken” zitten op het CDA-beleid, beet hij de voormalige christendemocraat toe.