En inderdaad, BBB viel ook moeilijk in te delen, mede als gevolg van de optredens van voorvrouw Caroline van der Plas in de Tweede Kamer. Die waren niet in de eerste plaats gericht op het schofferen, kleineren of beledigen van bewindspersonen, zoals bij andere politici die ook worden gerekend tot de populistenfamilie wel gebruikelijk is. Van der Plas leek het beleid positief-kritisch te volgen en vooral aan de bel te trekken als zij meende dat een bepaald vraagstuk nog onvoldoende was belicht vanuit het gezonde boerenverstand.

Zeker na het electorale succes van maart en de daaropvolgende coalitiedeelname in tien van de twaalf provincies leek BBB een blijvertje te worden. Dolende kiezers, die zich al hadden afgewend van de politiek, leken bij BBB onderdak te hebben gevonden en veilig te zijn geland.

Dat de zaak toch net een slagje anders ligt, wordt zichtbaar voor eenieder die het (virtuele) zetelaantal van BBB in de peilingen volgt. Hoewel sommige kopstukken van de partij nog altijd geloven dat de partij op 22 november het succes van maart zal weten te evenaren of zelfs te overtreffen, is het duidelijk dat de populariteit van BBB ruim een week voor de verkiezingen tanende is.

Cijfers, afkomstig van serieus te nemen studies, wijzen op het grensverkeer tussen met name BBB en NSC dat aanzienlijk is. Ze rechtvaardigen het vermoeden dat de huidige aanhang van Pieter Omtzigt voor een substantieel deel bestaat uit kiezers die na enkele maanden alweer zijn uitgekeken op Van der Plas en toe zijn aan een nieuwe vluchtheuvel, een nieuw toevluchtsoord. Dat zegt veel.

Om te beginnen over BBB. Nu puntje bij paaltje komt, blijkt ook de politiek die Van der Plas voorstaat in hoge mate te zijn gebaseerd op slogans. Naarmate zij er minder in slaagt om inhoudelijk een stempel te drukken op de campagne, vlucht zij meer en meer in schimpscheuten aan het adres van rivaliserende lijsttrekkers.

Maar behalve over Van der Plas zegt het ook veel over de rechts-populistische kiezers. Keer op keer staan zij klaar om af te rekenen met gevestigde partijen zoals bijvoorbeeld het CDA, als die naar hun smaak te weinig resultaten hebben geboekt. En natuurlijk, switchen mag, maar wat zou het goed zijn als kiezers partijen die in het verleden hebben bewezen moeilijke keuzes niet uit de weg te gaan eens een tweede of een derde kans geven als het even tegenzit.

Leven in een democratie veronderstelt ook democratisch burgerschap. En dat omvat beduidend meer dan je stemgedrag bij Tweede Kamerverkiezingen laten bepalen door rancune en de waan van de dag.

Hoofdredactie