Haar grootouders, prins Bernhard en prinses Juliana, waren de laatste bewoners van het paleis. Nadat beiden in 2004 overleden, stond het lang leeg. Sinds december 2017 is MeyerBergman Erfgoed Groep eigenaar van het terrein. En dat omvat nogal wat: 136 hectare park en bos, 23 hectare tuin, 3 hectare voormalig Koninklijk Marechausseeterrein. Daarop 27.000 vierkante meter aan gebouwen –een derde van die oppervlakte is het paleis– en 31 monumenten.

Het landgoed zal worden gerenoveerd en „het nieuwe Paleis Soestdijk | Made by Holland wordt een inspirerend platform, podium en landingsplek voor innovatief en ondernemend Nederland. Met tentoonstellingen, lezingen en congressen worden hier straks dé Nederlandse oplossingen voor wereldwijde uitdagingen gepresenteerd aan het grote publiek”, belooft de website.

Tot 7 januari is in het paleis een expositie te zien over vrouwen die een rol speelden in de geschiedenis van het gebouw, dat rond 1650 ontstond als Hofstede aen Zoestdijck. Daarvoor is er het nodige veranderd in het paleis. „Ik wilde de frisheid terugbrengen, luiken en ramen openen”, zegt conservator Nicole Uniquole als ze van bovenaan de bordestrap de pers toespreekt, die als eerste een kijkje mag komen nemen. „Veel details die verborgen waren, zijn weer tevoorschijn gekomen.”

Bezoekers van de tentoonstelling hoeven niet via een zijdeurtje naar binnen, zoals gebruikelijk, maar mogen via een loper „als een vrouwe van Soestdijk de bordestrap op”, en de mannen mogen mee. In de vestibule trekken niet alleen de marmerkleurige vloer en de decoraties op plafond en muren de aandacht, maar ook het portret van Catharina Hooft. Deze vrijvrouwe van de heerlijkheid Purmerend en Ilpendam was getrouwd met de Amsterdamse burgemeester Cornelis de Graeff. Zij lieten de hofstede hier bouwen, als zomerverblijf in Italiaanse stijl.

In de Grote Zaal erachter staat juist de láátste bewoonster centraal, koningin Juliana, die hier na haar huwelijk in 1937 kwam wonen. Dat geeft gelijk gedachten over de buitenlandse ballingschap tijdens de oorlog, de defilés op Koninginnedag, de affaire rond genezeres Greet Hofmans en de vele onthullingen over de levenswandel van prins Bernhard. Maar daarover gaat het allemaal niet in deze tentoonstelling.

Aanraken

Bezoekers krijgen blauw plastic om hun schoenen. De reden is al gauw duidelijk: de historische tapijten zijn weggehaald en de nieuwe vloerbedekking is vooral heel licht, en dus besmettelijk. In de Witte Eetzaal klinkt vioolmuziek. Doordat de rode vloerbedekking is weggehaald, vallen de rode gordijnen opeens op.

In verschillende kamers is de nieuwe vloerbedekking een kopie van het plafond. „Eén groot feest van spiegeling”, zoals Uniquole het noemt. Van de 170 ruimten heeft ze er 30 ingericht: 10 rond een vrouw van Soestdijk, 20 met onder meer hedendaagse mode en design. Dat kan van alles zijn: kunstvoorwerpen, jurken, gouden serviezen of een apparaat waarmee je je eigen parfum kunt samenstellen.

De schilderijen mogen zomaar aangeraakt worden, want het zijn prints van het origineel. Bijkomend voordeel: de weerspiegeling ontbreekt, dus ze zijn gemakkelijker te fotograferen.

Pip

Er is een portret van Maria Louise van Hessen-Kassel, de Friese ”Maaike Meu”. Notitie uit 1720: „Deze jonge Prinses-Moeder heeft nu enige jaren achtereen dit Koninklijke Huis tot haar verlustiging en rust in de zomertijd met de Prins haar Zoon en haar hofhouding verkozen.” Het was hier dat haar zoon, de latere stadhouder Willem IV, in 1717 ging paardrijden en ten val kwam. „Het gevolg: een kippenborst en een hoge rug die met wijde kleren worden gecamoufleerd”, zegt het bordje bij het schilderij. Pip, noemde Willems vrouw, Anna van Hannover, hem. Op een van de tekstborden wordt ze verward met Anna Paulowna, de vrouw van koning Willem II.

Ten tijde van Mary Stuart –de echtgenote van stadhouder Willem III– werd deze buitenplaats aan drie kanten uitgebreid. Er hangt in het paleis ook een portret van Hortense de Beauharnais, de vrouw van Lodewijk Napoleon, koning en zetbaas in Holland tijdens de Franse overheersing. Haar een vrouwe van Soestdijk noemen, is wat dubieus: haar man kwam hier graag, maar zij nooit. Ze had echter wel de beschikking over het paleis, dat in die periode werd gepleisterd. Lodewijk Napoleons koningschap werd beëindigd, en in 1814 was ook zijn belabberde huwelijk voorbij. Met genoegen verklaarde hij dat hij in de ruim twaalf jaar dat ze samen waren nauwelijks vier maanden in het gezelschap van zijn vrouw had doorgebracht.

Een grote foto herinnert aan koningin Emma. Toen het paleis tussen Soest en Baarn in 1928 werd aangesloten op de elektriciteit, liet ze de Romeinse vazen van schoonmoeder Anna Paulowna omvormen tot lampen.

Geen vitrage

Voor het eerst mogen bezoekers de staatsietrap op. Daar was het altijd donker, maar het paneel voor het raam is weggehaald. Boven dwalen de bezoekers door de gastenverblijven van het koninklijk paar, met de historische badkamers. Daar is ook een glas-in-loodplafond, met in elke hoek de E van Emma.

Na elke bocht volgt een nieuwe verrassing. Vanuit een stoel op de veranda krijg je een royaal uitzicht op park, vijver en fontein. Vroeger zat Rien Poortvliet hier te schilderen.

Aan de voorkant van het paleis is de vroegere werkkamer van koningin Juliana. Ze wilde er geen vitrage, want iedereen moest kunnen zien dat ze aan het werk was, al konden voorbijgangers dat zonder verrekijker nauwelijks ontwaren.

Recht boven het bordes is er tussen de bomenrijen door zicht op de Naald van Waterloo, een gedenkzuil voor Willem II, de kroonprins die met zijn vrouw, Anna Paulowna, in dit jachthuis kwam wonen en het verbouwde tot zomerpaleis. Anna liet de twee colonnades eraan bouwen naar het voorbeeld van een van de grote tsarenpaleizen die ze in Rusland gewend was.

Er is ook een trap naar beneden, naar de krochten onder het paleis, zoals een medewerker het souterrain noemt. Daar staat een kunstwerk van sloophout. Er zijn daar ook kasten vol porselein –een hobby van Mary Stuart– en kasten vol zilver. Ertussen prijken portretten, van koningin Emma en prinses Margriet. Die laatste groeide hier op, met haar drie zussen. „Daar werd gespeeld, huiswerk gemaakt, en wij holden door de gangen, die overigens wel erg lang waren”, vertelde Margriet. „Verder konden wij heerlijk spelen in de tuin, het park en bij het zwembad.” Herinneringen aan de koninklijke geschiedenis van Soestdijk. Het is verleden tijd.

De tentoonstelling ”De vrouwen van Soestdijk” is tot 7 januari te bezichtigen.