Let op: schokkende beelden. Toch blijf je kijken. Waarom? „Dat is iets heel ouds in ons systeem”, zegt Kleijer. Vroeger was het namelijk essentieel dat mensen negatief nieuws tot zich namen. „Je had het nodig om te overleven. Daardoor wist je waar het gevaar was en wanneer je moest vechten of vluchten.”

Lees ook

Wat oorlog met kinderen doet: „Tieners plasten weer in bed”

Tegenwoordig is dat overlevingsmechanisme in veel gevallen overbodig. „We weten heel goed dat die raket niet in onze achtertuin zal neerstorten”, zegt Kleijer. Toch blijven we heftige filmpjes uit rampgebieden consumeren. Het gelukshormoon dopamine is daarvan de oorzaak, legt de mediapedagoog uit. „Het is hetzelfde stofje dat ervoor zorgt dat mensen verslaafd raken. Je wilt blijven kijken, want telkens als je dat doet komt dopamine vrij. Dit gevoel vult een leegte op.”

Beelden vol dood en verderf kunnen volgens Kleijer vooral op kinderen grote impact hebben. Als kind ontdekt ze zelf bij haar ouders op zolder een boek over de Holocaust. Daarin stonden uitgehongerde mensen die net uit het concentratiekamp bevrijd waren. De beelden raakte ze nooit meer kwijt. „Ik heb ze nog steeds heel scherp op mijn netvlies.”

Laat staan wat jongeren nu allemaal voorbij zien komen, vervolgt de mediapedagoog. „Via TikTok komt alles ongefilterd binnen. Er zit geen redactie tussen die een selectie maakt en dingen blurt.” Eigenlijk alle kinderen zien online dan ook beelden die ze liever niet hadden gezien, weet Kleijer. „Ik vraag daar tijdens mijn gastlessen altijd naar. Bijna heel de klas steekt dan de hand op.”

Koekjes

Via hun ouders kan negatief nieuws ook op baby’s en kleuters effect hebben. „Ze horen hun ouders erover praten aan de keukentafel en voelen de onrust.” Vooral voor kleine kinderen kan dat beangstigend zijn, omdat ze niet snappen dat het conflict ver weg is. Probeer de situatie dan ook niet uit te leggen, maar stel gerust, adviseert Kleijer. „Een kleuter is vooral bezig met praktische zaken. Als er iets ergs gebeurt, is hij niet per se verdrietig, maar vraagt hij zich af wie hem de volgende dag naar school brengt.”

Vanaf zes jaar is het ook belangrijk om kinderen zoveel mogelijk bij heftige beelden vandaan te houden, zegt de mediapedagoog. Rond die leeftijd ontstaat namelijk het gevoelsleven en de „magische droomwereld” van kinderen. „Door de ontwikkeling van hun fantasie halen ze alles door elkaar. Daardoor kunnen ze zich heel onveilig voelen.” Afleiding, zoals koekjes bakken of een potje voetbal, helpt om dat te voorkomen.

Vanaf een jaar of tien zijn kinderen zich al heel bewust van wat er om hen heen gebeurt. Net als volwassenen hebben ze er behoefte aan om dingen te begrijpen, zegt Kleijer. „Leg in jip-en-janneketaal uit waarom er oorlog is, maar doe dat niet vlak voor het naar bed gaan. En pak er bijvoorbeeld een wereldbol bij om te laten zien hoever het conflict van Nederland vandaan is.”

Rond hun tiende zijn veel kinderen al online actief, weet Kleijer. „Praat als ouders over wat ze op TikTok en YouTube zien. Stel informatieve vragen en oordeel niet.” Vooral dat laatste is belangrijk. „Wees blij als je kind daar iets over loslaat. Hij vertrouwt je. Corrigeer je in zo’n geval, dan is de kans groot dat het kind het de volgende keer voor zichzelf houdt.”

Maar ook volwassenen moeten volgens de mediapedagoog oppassen met het kijken naar heftige oorlogsbeelden. Ze vreest polarisatie. „Ik houd echt mijn hart vast. Mensen zitten zo in hun eigen bubbels. Ze voeden elkaar met de verschrikkelijkste foto’s en video’s om hun eigen gelijk te halen. Niet zelden gaat dat ook gepaard met nepnieuws.”

Terrorismedeskundige Beatrice de Graaf vreest ook voor het polariserende effect van video’s. Ze tweette recent: „Ik denk dat je beter ziet als je je ziel heel houdt, en meer inzichten opdoet door te lezen, dan onbeschaamd te gaan schelden.”

Kleijer roept op om met „zachte ogen” naar elkaar te kijken. „Verdriet en verlies zijn universeel. Waar ook ter wereld. Haat helaas ook, maar de liefde is sterker.”