Italiaanse mannen zijn nestblijvers. Wat iedereen eigenlijk allang wist, is nog eens bevestigd door recente rapporten van twee onderzoeksinstellingen. Een op de drie Italianen tussen de 30 en de 34 jaar woont nog bij zijn ouders. Met name mannen in die leeftijd hebben geen zin om op eigen benen te gaan staan. Tegen de 40 procent profiteert ervan dat moeder de was doet, het eten kookt en het bed opmaakt.

Het fenomeen van de Italiaanse ”mammone”, het moederskindje, is geen verschijnsel uit het verleden. In plaats dat hun afneemt, is de laatste tien jaar het aantal thuiswoners verdubbeld. Ook volwassenen tussen de 24 en de 30 jaar wonen voor het merendeel thuis. Wie meent dat dit alleen geldt voor studerenden of werklozen, heeft het mis. De helft van de Italianen tot 30 jaar die werk hebben, staat niet op eigen benen.

Daarmee is aangetoond dat lang thuis blijven wonen niet alleen te maken heeft met economische afhankelijkheid van kinderen ten opzichte van hun ouders. „Het komt door een algeheel gevoel van wantrouwen en het feit dat de wereld geen zekerheid biedt”, stelde een hoogleraar antropologie in het dagblad Il Messaggero. Maar die onzekerheid betreft wel meer landen, zou je kunnen zeggen.

Toch is het blijven plakken op zo grote schaal in Europa een typisch Italiaans fenomeen. Het heeft onder meer te maken met de rol van de ”uitgebreide” familie in de Italiaanse samenleving en de bijzondere band tussen moeder en kinderen, met name zoons. Ook al bestaan er veel clichés over de Italiaanse mama, de overdreven beschermende rol van moeders helpt hun kinderen niet om snel uit te vliegen.

Het gevolg van het ”mammisme” voor de samenleving is niet positief. De geslotenheid van de familie, die bescherming biedt aan haar leden en wantrouwig is tegenover de buitenwereld, is in uitgebreide vorm ook in de maatschappij terug te vinden. Italië mag dan een modern-kapitalistische samenleving zijn, zij is niet transparant en kwaliteit en talent komen niet altijd vanzelf bovendrijven. Netwerken zijn onmisbaar.

Zonder de aanbeveling van een belangrijk persoon is het moeilijk aan de bak te komen. Dat geldt van topbanen tot eenvoudige, maar zekerheid biedende banen. Veel banen, zoals in ziekenhuizen en universiteiten, worden geërfd. Natuurlijk is dat geen officiële regel, maar het is wel de praktijk. Dit komt de arbeidsmobiliteit en de kwaliteit van het werk uiteraard niet ten goede.

Een ander negatief gevolg van het thuis wonen is op straat te zien. Het aantal moeders -en de enkele vader- dat een kinderwagen voortduwt is ongewoon laag. Deze observatie wordt gestaafd door het vruchtbaarheidscijfer, dat in Italië gemiddeld 1,2 kind per vrouw is. Om een bevolking in stand te houden, zou elke vrouw het leven moeten schenken aan -statistisch gesproken- ruim twee kinderen. Na het Spaanse is het Italiaanse geboortecijfer het laagste van West-Europa. Dat de bevolking toch niet krimpt, heeft alles te maken met immigratie.

De geboorte van weinig baby’s is het gevolg van het feit dat veel Italianen laat een gezin gaan stichten, en tot die tijd veelal bij hun ouders blijven wonen. Als er dan eindelijk wordt getrouwd, blijft het nageslacht beperkt. Er bestaan relatief veel gezinnen die uit drie leden bestaan. Of, zoals blijkt uit de bezorgde tekst van een regeringsrapport: „Men verlaat steeds later de familie, vindt steeds later werk en begint steeds later aan kinderen.”

Mag de Italiaanse thuisblijver nog springlevend zijn en ook het imago van de mama nog voldoen aan de beeldvorming, uit beide rapporten blijkt dat één Italiaans imago aan gruzelementen ligt: de romantische Latijnse man bestaat niet meer. „Het mammisme remt jongeren, vooral mannen”, meent een onderzoeker in Il Messaggero. „Italianen waren beroemde charmeurs, maar nu bakken ze er niets meer van.”