China heeft een overschot aan mannen: er staan ongeveer 722 miljoen mannen tegenover 690 miljoen vrouwen (2022). Dit komt grotendeels door een lange geschiedenis van abortussen vanwege het geslacht van de foetus, als gevolg van China’s eenkindbeleid, dat tot 2015 van kracht was.

Hoewel algemeen wordt aangenomen dat het eenkindbeleid strikt werd gehandhaafd, hadden veel Chinese echtparen meer kinderen. Dit was mogelijk doordat ze boetes betaalden, lagere uitkeringen accepteerden of verklaarden dat ze tot een etnische minderheidsgroep behoorden. Vaak kozen ze voor een groter gezin wanneer hun eerste kind een meisje was.

Het eenkindbeleid was 35 jaar van kracht. Het werd in 2016 opgevolgd door het tweekindbeleid en in 2021 door het driekindbeleid. Maar tot op vandaag blijft het idee bestaan dat jongens van grotere waarde zijn dan meisjes.

Zorgplicht

Traditioneel wordt de geboorte van een mannelijke erfgenaam in China als cruciaal beschouwd voor de voortzetting van de bloedlijn en familienaam. Van vrouwen daarentegen wordt verwacht dat ze ”uit hun familie trouwen” en opgenomen worden door de familie van hun man.

In die familie worden ze dan vaak verplicht om voor hun schoonfamilie te zorgen en geacht zonen voort te brengen. In sommige families die ook zonen hebben, wordt van de dochters verwacht dat ze ook financieel bijdragen aan de familie waarin ze geboren werden.

Emotioneel misbruik

Deze culturele norm heeft het welzijn van jonge vrouwen flink aangetast. Velen van hen hebben te lijden onder financieel en emotioneel misbruik als gevolg van de voorkeur voor zonen.

De afgelopen jaren hebben verschillende populaire Chinese televisieseries opnieuw de aandacht gevestigd op de discriminatie en slechte behandeling die veel vrouwelijke kinderen nog steeds ondergaan in de hedendaagse Chinese samenleving. Veel van deze vrouwen bespreken hun situatie via sociale media.

In een recent onderzoek heb ik enkele van de duizenden berichten en videoclips bestudeerd die gewijd zijn aan de voorkeur voor zonen. Ze werden geplaatst op Chinese websites als Zhihu (een forum voor vragen en antwoorden) en Bilibili (een site om video’s te delen). Mijn bevindingen laten zien hoe moeilijk het voor vrouwen is om de uitbuiting door de familie te doorbreken, ook als ze volwassen zijn.

Laag zelfbeeld

In families met een sterke voorkeur voor zonen krijgen dochters vanaf hun kinderjaren ingepeperd dat ze onwaardige ontvangers zijn van de middelen van de familie. Ze zijn dus, door hun geboorte, voor altijd schatplichtig aan hun familie. Dat draagt bij aan een diep gevoel van onzekerheid en een laag zelfbeeld. Het leidt ook tot een levenslange verplichting om hun ”schuld” terug te betalen, door voor het gezin te zorgen.

Een meisje van de middelbare school vertelde hoe haar lot wordt bepaald door de verwachting dat ze haar familie financieel ondersteunt. Hierdoor voelt ze zich waardeloos en ongeliefd: „Mijn moeder is heel duidelijk tegen me. Ze herinnert me er steeds aan dat ze mij opvoedt om zekerheid te hebben op haar oude dag, dat ik haar later elke maand een bepaald bedrag moet geven en dat ik voor m’n jongere broer moet zorgen en hem financieel moet helpen met zijn studie. Ik heb me nooit geliefd gevoeld, terwijl ik voortdurend hunker naar genegenheid. Ik ben onzeker en heb een heel gering gevoel van eigenwaarde. Ik wilde van de trap springen…”

Een andere ervaring laat zien hoe de voorkeur voor zonen zelfs bij jonge meisjes wordt ingeprent door middel van seksistische en vernederende opmerkingen: „Toen mijn tante zwanger was en ik nog klein was, zei mijn oom tegen me dat ik moest bidden dat het een broertje zou worden. Want alleen dan zouden we kippenboutjes kunnen eten. Als het een zusje zou worden, zouden we alleen maar kippenuitwerpselen eten.”

Een vrouw beschreef de wanhoop die ze voelde omdat ze gedwongen werd om in de kosten van het levensonderhoud van het gezin waar ze bij hoorde te voorzien. Ze schreef dat ze tijdens het Chinese Nieuwjaar zelfs de ”hongbao” (een financiële gift) die ze van haar vriend had gekregen aan haar moeder had gegeven: „Het is pure onzin. De eerste paar maanden dat ik mijn eerste baan had, werd ik zo vaak door mijn ouders lastiggevallen om geld, dat ik bijna mijn wil om te leven verloor. Ook al heb ik nu een vriendje, ik verwacht elk moment dat hij het zal uitmaken. Ik wilde weten waarom ze me niet gewoon gewurgd hadden toen ze wisten dat ik een meisje was.”

Sociaal geïsoleerd

Veel vrouwen uiten hun frustratie en woede over de traditie. Sommige mensen tonen echter weinig medeleven en begrijpen niet waarom deze vrouwen zulke situaties niet ontvluchten. De moeilijkheden waarmee deze vrouwen te maken hebben, zijn echter diepgeworteld in de cultuur. Ze zijn het gevolg van waarden die inherent zijn aan het confucianisme en de nadruk leggen op mannelijke afstamming en op onderwerping aan het ouderlijk gezag. Binnen families worden die waarden van jongs af aan overgebracht, waardoor ze moeilijk te doorbreken zijn.

Het is moeilijk voor vrouwen uit families met een sterke voorkeur voor zonen om relaties buiten deze families aan te gaan, omdat ze sociaal geïsoleerd zijn en vastgeroest zitten in de verwachtingen van de familie. Hoewel de vrouwen in theorie vaak financieel onafhankelijk zijn en hun eigen relaties kunnen kiezen, verliezen ze na verloop van tijd vaak hun vriendenkringen en belangrijke contacten.

Geboortecijfer

Het grote publiek –mannen in het bijzonder– blijft geloven dat toegewijde dochters je ”leegzuigen” om aan de eindeloze eisen van hun geboortefamilie te kunnen voldoen. Vrouwen worden belachelijk gemaakt met allerlei afkeurende bewoordingen die zich moeilijk vanuit het Chinees laten vertalen.

Net als in veel westerse landen is in China het bevorderen van gelijkheid en de emancipatie van vrouwen de laatste jaren in opmars. Men wil het gebrek aan evenwicht tussen mannen en vrouwen aanpakken en wat doen aan het lage geboortecijfer in China. De traditionele voorkeur voor zonen blijft echter emotionele en sociale schade toebrengen aan meisjes, zowel in plattelandsdorpen als in het moderne, stedelijke China.

China heeft daarom dringend beleid en interventieprogramma’s nodig die deze traditie doorbreken. Anders zal die de kansen van vrouwen blijven beperken.

De auteur is docent marketing aan de Universiteit van Lancaster. Bron: IPS/The Conversation