De levensgrote beelden van onder anderen Dietrich Bonhoeffer, Martin Luther King jr. en aartsbisschop Óscar Romero kijken neer op de stroom bezoekers die vrijdag een kijkje nemen in de gotische kerk. Daar staat de middeleeuwse troon waarop koning Charles III in mei werd gekroond. Precies een jaar geleden overleed zijn moeder Elizabeth II, die haar goedkeuring gaf om de nissen te vullen met beelden van mensen die vanwege hun geloof om het leven kwamen. Ze staan symbool voor alle vervolgde christenen, uit ieder continent.

Helemaal links, ruim 6 meter boven de grond, staat Maximiliaan Kolbe, de Poolse priester die in het naziconcentratiekamp Auschwitz zijn leven gaf voor een andere gevangene. De Amerikaanse burgerrechtenleider Martin Luther King jr., in 1968 in Memphis vermoord, steekt zijn hand omhoog, alsof hij een mensenmassa toespreekt. Een jong meisje zit gehurkt aan zijn voeten. Aartsbisschop Romero, de geestelijke die in 1980 in El Salvador werd neergeschoten tijdens het vieren van de mis, houdt een jongetje in zijn armen, de ogen bijna gesloten achter een dik gerande bril.

Even verderop, ook in Frans zandsteen, staat Dietrich Bonhoeffer, die vanwege zijn verzet tegen de nazi’s werd geëxecuteerd. Een open boek ligt in zijn hand. En dan zijn daar nog de martelaren Manche Masemola (Zuid-Afrika, vermoord in 1928), Janani Luwum (Oeganda, 1977), Lucian Tapiedi (Papoea-Nieuw-Guinea, 1942), Wang Zhiming (China, 1973) en Elisabeth Fjodorovna Romanov (Rusland, 1918). Nog een vrouw: Esther John, de Indiase lerares en evangelist die in 1960 op brute wijze in bed werd vermoord.

Foto’s

Een commissie maakte in de jaren negentig een selectie van de twintigste-eeuwse martelaren. Ze hadden natuurlijk ook vele andere kunnen kiezen, maar deze tien zijn bedoeld om aandacht te vragen voor alle mensen die vanwege hun geloof om het leven kwamen. De volgorde van de beelden is puur architectonisch.

De beeldhouwers bestudeerden waar mogelijk foto’s van de martelaren en spraken met familieleden. Er waren bijvoorbeeld geen afbeeldingen van Lucian Tapiedi, dus ze baseerden zijn beeltenis op foto’s van andere mensen in Papoea-Nieuw-Guinea in zijn tijd.

Aan de moderne beelden, die ook qua kleur opgaan in hun gotische omgeving, is vijf jaar gewerkt. Toen ze in 1998 in het bijzijn van koningin Elizabeth, aartsbisschop George Carey en familieleden en nazaten van de martelaren werden onthuld, betekende dat het einde van een 25 jaar durende renovatie van de kerk.

Deugden

Historici en architecten denken dat het oorspronkelijk de bedoeling was om in de nissen boven de westelijke ingang van Westminster Abbey beelden van Engelse koningen en geestelijken te plaatsen. Maar ze bleven dus leeg.

Nu staan er twintigste-eeuwse beelden boven de kerkdeur. Omdat er naast de ingang tussen de twee torens nog vier plaatsen vrij waren, kwamen daar gotische beelden van vrouwen die waarheid, gerechtigheid, barmhartigheid en vrede vertegenwoordigen: de deugden die de martelaren tijdens hun leven lieten zien.

De Westminster Abbey herdenkt de martelaren door vanaf deze maand tien zondagmiddagen in de preek aandacht aan een van hen te schenken. Zondag was dat Romero. Voorganger Tricia Hillas las Johannes 12, over het tarwegraan dat in de aarde valt en veel vrucht voortbrengt, het Bijbelgedeelte waarover de aartsbisschop sprak toen hij om het leven werd gebracht.