Dat blijkt uit de Monitor Jeugdcriminaliteit, een rapport dat het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) deze maandag publiceerde in samenwerking met het CBS.

Biblebeltgemeenten scoren opvallend gunstig op de lijst met criminaliteitscijfers. Gemiddeld werden vorig jaar in Nederland 12 op de 1000 inwoners van 12 tot 18 jaar verdacht van een misdrijf, zoals diefstal, openbare geweldpleging en vuurwapengebruik. In de Biblebelt ging het gemiddeld om 10 op de 1000 minderjarigen. Het RD rekent een gemeente tot de Biblebelt als minstens 5 procent van de inwoners op de SGP stemt. Vijftig gemeenten in Nederland voldoen aan dit criterium.

De drie gemeenten met de minste jeugdcriminaliteit behoren stuk voor stuk tot de Biblebelt. Op plek 1 staat Bunschoten, met gemiddeld 3 verdachten per 1000 minderjarige inwoners. Daarna volgen Rijssen-Holten en Hardinxveld-Giessendam (beide 4 op de 1000). Andere goedscorende Biblebeltgemeenten zijn Neder-Betuwe, Tholen en Alblasserdam (alle drie 5 op de 1000).

Vissersdorp Urk, dat tijdens de coronapandemie geregeld in het nieuws kwam vanwege rellende jongeren, scoort met 9 verdachten op de 1000 jongeren gemiddeld. Van de Biblebeltgemeenten komt Middelburg het slechtst uit de bus (26 op de 1000).

Sociale cohesie

CBS-onderzoeker Maarten Bloem durft niet te zeggen of de relatief lage criminaliteitscijfers te maken hebben met een beschermende werking van het christelijk geloof. „Mij is daarover geen onderzoek bekend. Het zou ook goed kunnen, maar dat is speculatie, dat criminaliteit minder voorkomt in gebieden met veel sociale controle en sociale cohesie. Feit is dat criminaliteit sterk samenhangt met stedelijke gebieden. Daar waar veel mensen bij elkaar wonen, gaat het vaker mis.”

In totaal hield de politie het afgelopen jaar zo’n 17.500 minderjarigen aan op verdenking van een misdrijf. In ruim een kwart van de gevallen was de verdachte een meisje – een groter aandeel dan ooit. Meisjes maken zich vooral schuldig aan winkeldiefstal, terwijl jongens relatief vaak betrokken zijn bij vernielingen, geweld en verstoring van de openbare orde. Gebruik van vuurwapens en drugs komt ook vrijwel alleen voor onder jongens. „Jongens hebben, meer dan meisjes, de neiging grenzen te verkennen”, duidt CBS-onderzoeker Bloem. „Zeker vanaf de puberteit. Ze vertonen daardoor vaker risicovol gedrag.”

Drugsverslaafden

Tussen 2010 en 2021 halveerde het aantal verdachte minderjarigen, maar aan die daling lijkt een einde te zijn gekomen. Vorig jaar nam het aantal misdrijven met 12 procent toe ten opzichte van het jaar daarvoor.

Die toename heeft vooral te maken met een dip in coronatijd, stelt CBS-onderzoeker Bloem. „De pandemie was een bijzondere periode. De coronamaatregelen beperkten de mogelijkheden voor crimineel gedrag. Winkels gingen dicht, er vonden geen grote festivals en bijeenkomsten plaats, en veel mensen werkten thuis. Daardoor hadden inbrekers en zakkenrollers minder kans om toe te slaan. Ook was er minder uitgaansgeweld.” Met het opheffen van de coronaregels is een aantal vormen van criminaliteit, zoals winkeldiefstal, volgens Bloem weer terug op het niveau van voor de pandemie.

Veel soorten criminaliteit, zoals woninginbraken, laten sinds de millenniumwisseling een dalende trend zien. Volgens Bloem komt die afname door de toegenomen aandacht voor preventie. „Bedrijven en particulieren beschermen hun eigendommen beter dan vroeger.” Een andere verklaring die de onderzoeker ziet, is de afname van het aantal drugsverslaafden. Verslaafden maken zich relatief vaak schuldig aan diefstal en geweldsdelicten, zo blijkt uit cijfers van Stichting Verslavingsreclassering GGZ.

Jongeren bewegen mee in de trend van de algehele bevolking. De afname van jeugdcriminaliteit in de afgelopen decennia heeft volgens Bloem te maken met het feit dat steeds minder scholieren voortijdig school verlaten. „Daardoor lopen ze minder risico om met de criminaliteit in aanraking te komen.”