Het is deze zaterdagmiddag druk in Ede. De deur van de Oude Kerk staat uitnodigend open. Orgelklanken dwarrelen naar buiten. Bezoekers gaan naar binnen. Voorin links staat een groepje mensen bij elkaar voor de op een tafel en in een vitrine uitgestalde boeken.

Hanneke van Wijgerden uit Bennekom bekijkt de boeken. „Het geluid van het orgel nodigde me uit om binnen te komen”, zegt ze. „Ik wilde Gods huis graag van binnen zien. Het is fijn dat mensen hier kunnen komen door de eeuwen heen. Toen ik de boeken zag, ben ik ernaartoe gelopen. Ik houd van oude boeken.”

Een jong stel staat er ook. Het zijn Peter Brons en Mieke Brons-van Middendorp. Mieke Brons: „We komen hier om te zien wat mijn vader gedaan heeft. Hij heeft thuis allerlei vitrines met oude boeken. Soms exposeert hij ze, zoals nu.”

Die vader is Otto van Middendorp. Samen met Henk de Korte heeft hij de expositie ”Rondom de Statenberijming 1773-2023” georganiseerd. Van Middendorp: „Wij verzamelen boeken. Samen hebben we diverse keren boeken geëxposeerd rondom de Bijbel. In verband met 250 jaar psalmberijming gaat het nu hierover.”

Topstuk

Zijn topstuk is een groot en fraai versierd boek dat helemaal rechts staat. „Het is door de Staten geschonken aan baron Van Lynden, de voorzitter van de commissie voor de nieuwe psalmberijming. In die commissie zaten verder voornamelijk predikanten. Hij ontving het boek op 7 oktober 1773 in het Mauritshuis te Den Haag.”

Van Middendorp heeft het boek, waarvan maar een beperkt aantal exemplaren gedrukt zijn, een aantal jaren geleden gekocht voor ongeveer 500 euro. Het is volgens hem nu rond de 2500 euro waard.

Een andere bijzonderheid vindt hij een psalmboekje dat gedrukt is in 1777, vier jaar na de invoering van de berijming. Hij laat voorin een aanbeveling zien van de classis Overveluwe, met daarbij onder andere de naam van de Bennekomse predikant F.F. de Bruin. „De classis beval de berijming aan en die is in deze streek goed ontvangen”, aldus Van Middendorp.

Een derde exemplaar dat hij wil laten zien, staat in de vitrine. Het is een psalmboekje van ongeveer 5 bij 8 centimeter, dat gebonden is in „schildpad”. „De schildpad symboliseerde de eeuwigheid. De psalmen staan er allemaal in, maar ze zijn nauwelijks te lezen. Het was dan ook niet bedoeld om mee te nemen naar de kerk, maar om als sieraad te bewaren. Het werd bijvoorbeeld gegeven als belijdenisgeschenk.”

Datheen

De Korte, de andere organisator van de expositie, laat ook een boekje uit de vitrine zien, eveneens in schildpadband, met de psalmen van Datheen, daterend uit 1643. Vlakbij staat een nóg ouder boekje. Het dateert uit 1613 en bevat souterliedekens. De Korte: „Dat waren psalmen die in de zestiende eeuw, vóór de invoering van de psalmen van Datheen, op de wijs van straatliedjes gezongen werden. Dit is een nadruk van de uitgave van 1540.”

Hij heeft nog een bijzonder boekje staan. Het heet ”Bevindingsweg en gevangenschap van K. de Korte”. De Korte: „Hij was iemand uit mijn voorgeslacht, een boer uit Mariekerke op Walcheren. Daar ontstond onrust door de invoering van de nieuwe psalmberijming. De Korte heeft een halfjaar in de gevangenis gezeten, omdat hij het niet eens was met de invoering ervan.”

Het is tijd om te gaan. Er komen nieuwe belangstellenden, jongelui die de aandacht van De Korte opeisen.