Het Chinese christendom groeide zelfs zo hard dat sommige wetenschappers suggereerden dat China in 2030 met 240 miljoen gelovigen het grootste christelijke land ter wereld zou worden. Onderzoek van het Amerikaanse bureau Pew Research naar religie in China plaatst die voorspelling echter in ander daglicht.

Meer dan tien jaar aan onderzoek levert geen duidelijk bewijs dat het christendom in het Aziatische land in het afgelopen decennium is gegroeid, stelt het woensdag verschenen rapport. In 2010 identificeerden ongeveer 23,2 miljoen volwassenen in China zichzelf als christen. In 2018 deden 19,9 miljoen volwassenen dat. Statistisch gezien geen opvallend verschil, aldus de onderzoekers, maar duidelijk geen toename. Ook het aantal kerken is sinds 2008 vrijwel gelijk gebleven. Het aantal geregistreerde protestantse gebedshuizen, dat tussen 1997 en 2008 aanzienlijk toenam, is volgens de onderzoekers sindsdien ongeveer afgevlakt. In 2018 waren dat er ruwweg 60.000, tegenover 58.000 in 2009. Bij rooms-katholieke kerken vindt een vergelijkbare trend plaats

Onder de radar

Deze cijfers spreken op het eerste gezicht duidelijke taal. Toch zijn ze niet zo eenduidig als het lijkt. Pew Research leunt zwaar op enquêtes van Chinese universiteiten en overheidsstatistieken. Noodgedwongen, want het onderzoeksbureau heeft geen toestemming om onderzoek te doen in China, schrijven de onderzoekers. Gezien de atheïstische ideologie van de allesbepalende Chinese Communistische Partij is dat bepaald geen kleinigheid.

Daar legt ook David van As, bestuursvoorzitter van de Hudson Taylor Stichting, een organisatie die zich inzet voor Woordverkondiging in China, de vinger bij. „Het rapport komt evenwichtig op mij over. Het lastige is echter dat China geen betrouwbare statistieken kent. Mensen kijken wel uit wat ze zeggen. De overheid heeft als ideaal een atheïstische samenleving. Mogelijk wordt er meer geantwoord in de lijn met wat er wordt verwacht, in plaats van wat men vindt.”

Het is daarom mogelijk dat het aantal christenen wel is toegenomen, maar dat dit niet terug is te zien in de enquêtes. Christenen kunnen terughoudend zijn om zich als zodanig kenbaar te maken vanwege de toenemende druk vanuit de overheid, erkennen ook de onderzoekers. Met name veel ‘ondergrondse’ christenen –die zich niet willen aansluiten bij de door de overheid gereguleerde kerken– blijven zo onder de radar.

Chinese huisgemeenten proberen volgens Van As in de laatste jaren veel minder zichtbaar te zijn. „De antiwesterse sentimenten nemen toe. Het christendom wordt gezien als een westerse godsdienst. De overheid perkt de godsdienstvrijheid op allerlei manieren in.”

De huidige president Xi Jinping voert actief beleid om religieuze activiteiten te ‘sinificeren’. Religieuze groepen moeten hun leringen en gebruiken afstemmen op de Chinese tradities en het communistische gedachtegoed. Ook worden ze verplicht trouw beloven aan de staat. Kerken die daar niet in meegaan, staan zwaar onder druk.

Verleiding

Het is volgens Van As „eenvoudigweg niet mogelijk een percentage groei of daling van het christendom vast te stellen.” Toch ziet ook hij dat de ontwikkeling van christendom in China de laatste jaren moeizamer gaat. Naast de overheidsmaatregelen heeft dat te maken met de toegenomen welvaart, zegt hij. De verleiding van het materialisme is groot. Ouders geven vaak een slecht voorbeeld van de kern van het christenzijn.

Het is echter niet Van As’ eerste zorg hoe de statistieken zich ontwikkelen, benadrukt hij. „Wat wil de Heilige Geest in de harten uitwerken, en hoe kunnen wij daar dienstbaar aan zijn? Gods Koninkrijk is een verborgen Koninkrijk. Ik moet vaak aan Elia denken. Hij dacht alleen overgebleven te zijn, maar er waren er nog 7000 die de knie voor Baäl niet gebogen hadden. Er blijft altijd een Kerk in stand die je niet in de statistieken ziet.”