In de komende maanden zal het demissionaire kabinet niet veel meer kunnen doen dan zaken controversieel verklaren, vanwege de grote meningsverschillen die er zijn. Vervolgens komt er een verkiezingscampagne, met allerlei beloften van vele politieke partijen. Gevreesd moet worden voor maandenlange onderhandelingen voordat er uiteindelijk een nieuw coalitieakkoord ligt, dat vervolgens uitgewerkt en uitgevoerd moet worden. Dan zijn we een jaar verder. Eigenlijk is dit wel een ideaal jaar om eindelijk eens de problemen in Nederland aan te pakken en niet in het luchtledige te praten. Het is bovendien een medicijn tegen gedesillusioneerde politici.

Minister van Staat Herman Tjeenk Willink verwoordt het precies goed in het vakantienummer van HP/De Tijd: „We richten ons met een probleem tot de politiek en verwachten dat die het oplost. Maar dat kan de politiek vaak niet. Politieke beslissingen hebben de problemen vaak mede veroorzaakt.” De politiek kan het niet omdat de mensen er niet meer in geloven. Tegen dat beeld zullen in de aanloop naar de verkiezingen alle lijsttrekkers moeten vechten, lang voordat de oplossing zal komen.

Stikstofpil

In de regio Foodvalley (Gelderse Vallei) werken de acht gemeenten nauw samen met maatschappelijke organisaties en de wetenschap om stappen te zetten in de landbouwtransitie. Al lange tijd biedt Foodvalley zich bij verschillende bewindslieden aan als proeftuin, maar zonder resultaat. Door alle huidige politieke belangen wil men geen nieuwe kennis gebruiken en de praktijk niet onder ogen zien.

De laatste drie jaar is er in de Gelderse Vallei aan een stikstofemissie-meetsysteem gewerkt dat nergens elders in Europa te vinden is. Bij de meesten zal het onbekend zijn dat we in Nederland op dit moment stikstof nauwelijks fijnmazig meten, maar berekenen op basis van factoren als diersoort, aantallen, staltype en aanwezige emissiebeperkende maatregelen. Dat leidt tot aannames, dus geen feiten. Menige ronkende tractor maakte dankzij deze aannames een tocht naar Den Haag of naar een blokkade.

Terug naar dat lucht- en stalmeetsysteem voor stikstof. Met geld uit Den Haag, medewerking van de provincies Gelderland en Utrecht, de Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) Nederland en de regio is dat systeem opgebouwd. De meetpunten staan op boerenerven, in stallen, in achtertuinen van woningen en in de natuur. Gemeten wordt wat er uit de stallen komt, wat er in de lucht hangt en wat er neerslaat op de bodem (de zogenaamde depositie). Op bedrijfsniveau (!) is inzichtelijk te krijgen wat de emissie is en ook wat het effect is van beperkende maatregelen als vloeren, filters en het gebruik van veevoer. De meters liegen niet. We zijn er trots op. Maar we zouden pas echt trots en blij zijn wanneer het systeem overal gebruikt zou worden en je op basis van feiten met elkaar in gesprek kon gaan over maatregelen. Concludeerde Johan Remkes, die het kabinet adviseerde over de stikstofproblematiek, dat ook al niet? Het zou loos gepraat van landelijke politici onnodig maken.

Wachtende asielzoekers

Menige gemeente heeft inmiddels een klein ‘Ter Apel’, waar vluchtelingen opgevangen worden. In hallen, in omgebouwde kantoren en op schepen. In deze noodopvang krijgen de mensen te horen dat zij over een jaar een eerste gesprek met de IND krijgen over de vraag of er al dan niet asiel gaat worden verleend. Het zijn er nu zo’n 30.000. Maar het wachten is op een nieuw regeerakkoord. Waarom kunnen gemeenteambtenaren van de afdeling Publiekszaken de IND niet helpen? Zij deden dat al met Oekraïners en kennen de systemen. Wie krijgt asiel en wie niet? Duidelijkheid daarover is snel nodig. En met een BSN kunnen degenen die de asielprocedure in mogen al aan het werk. Nog een jaar wachten is hiervoor niet nodig! In Ede willen wij het graag doen.

Woningzoekenden

Starters, gezinnen die willen doorstromen, de 16.000 statushouders die in een AZC kamers bezet houden, allen zoeken woningen. Een jaar wachten kunnen we ons niet veroorloven; de woningzoekenden moeten snel geholpen worden. Het Rijk heeft de regio’s veel geld gegeven voor woningen, bereikbaarheid en leefomgeving. Nu nog de schop in de grond…

Maar dan stuit je, zelfs voor tijdelijke behuizing, op dassenburchten, zandhagedissen en benodigde stikstofruimte. Wat het Rijk met de ene hand geeft, neemt het met de andere weer terug, doordat we geen nieuwe bestemmingsplannen kunnen maken voordat er duidelijkheid is over stikstof. Zo ploetert menige gemeente met een eigen interimbeleid door in de woningbouw. Een mooi voorbeeld van een lokale aanpak is trouwens dat een kalverhouderij in het dorp Otterlo stopte, waardoor de weg vrij kwam voor de zestig huizen waar het dorp al jaren om schreeuwde.

Regionale praktijk

Landelijke politici, laat ons aan het werk gaan met telkens een regionale aanpak. Voer je politieke campagnes, vorm een nieuw kabinet, maar volg nu al de lokale overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties op de voet bij het bestrijden van problemen. Anders creëer je je eigen teleurstelling.

De auteur is burgemeester van Ede en voorzitter van de Regio Food-
valley.