Het weer is een geliefd onderwerp aan de keukentafel. Gezien de tijd van het jaar verrast dat niet. Want waar velen in augustus graag de zomerzon zien, valt de vakantie nu in het water. Campinggasten staan te soppen in de plassen. En door hoosbuien was er afgelopen week op diverse plaatsen in Nederland flinke wateroverlast. Musea varen ondertussen wel bij het regenachtige weer en stevenen af op een recordjaar.

Neerslag houdt niet alleen Nederland in zijn greep. Grote delen van Europa kampen ermee. Zo viel in Slovenië vorige week in één dag evenveel neerslag als normaal in een maand. Twee Nederlanders kwamen daar om door het noodweer.

Waar is de zomer gebleven en waar komt al die regen vandaan? De vele neerslag is te herleiden tot weerpatronen die al een tijdje lijken vastgeroest. De straalstroom, een stevige westelijke wind, ligt zuidelijker dan normaal. Hoe dit precies komt en welke rol klimaatverandering speelt met betrekking tot deze straalstroom is onduidelijk. Feit is dat de straalstroom voortdurend regen aanvoert vanaf de oceaan.

Hoewel klagen over het weer haast de standaard is, zou het gesprek aan de keukentafel misschien over het klimaat moeten gaan. Maar dat onderwerp is minder tastbaar dan de regen die tegen het raam tikt. Alarmerend is namelijk de opwarming van de aarde die alle eerdere records verpulvert. Juli lijkt de warmste maand ooit gemeten te worden. En dat na een eveneens recordwarm juni.

Daarnaast is de gemiddelde watertemperatuur van de Noord-Atlantische Oceaan al sinds begin maart –dus aan één stuk door– recordhoog. De laatste paar dagen is het water zelfs warmer dan 25 graden, wat nog niet eerder is voorgekomen. Dat is 1,2 graad hoger dan het gemiddelde.

Die opwarming van de oceaan houdt mogelijk direct verband met de extreme neerslag in Europa. Warm zeewater zorgt voor meer verdamping. Een warmere oceaan betekent ook: een dito atmosfeer. Die warme lucht kan op haar beurt weer meer waterdamp bevatten. Uiteindelijk valt die extra waterdamp als neerslag boven land. Niet zelden als hoosbui.

Extreme neerslag past dan ook in het patroon van een opwarmend klimaat, zei Maarten van Aalst, directeur van het KNMI en hoogleraar Klimaat en Rampen, zondag bij Radio 1. Hij wees onder meer op de zwaarste regenval in China sinds 1891. In veertig uur noodweer viel er in de buurt van Peking 744,8 millimeter regen, de hoeveelheid die in Nederland ongeveer in een heel jaar valt.

Met zomerweer in het verschiet verdwijnt waarschijnlijk het geklaag, maar ondertussen blijft de klimaatcrisis de harde realiteit.