Bijna direct na het aflopen van het graanakkoord om 23.00 uur maandagavond en ook woensdag was de Oekraïense havenstad Odesa het doelwit van Russische drone- en raketaanvallen.

Wereldwijd klonken na het stoppen van de graandeal verontruste reacties. Als Oekraïne zijn graan en andere landbouwproducten niet meer via de Zwarte Zee kan verschepen, wordt gevreesd dat de voedselprijzen onbetaalbaar zullen worden. Oekraïne is een van ’s werelds grootste exporteurs van graan en mais. Een exportstop zou de voedselprijzen met name voor arme landen in Afrika onbetaalbaar maken.

De Italiaanse premier Giorgia Meloni zei terecht dat „het besluit van Rusland om de graandeal te beëindigen laat zien wie een vriend is en wie een vijand is van de armste landen”. „Honger als wapen gebruiken is een misdaad tegen de menselijkheid”, aldus Meloni.

Wat houden de Russische voorwaarden in? Een parallel akkoord dat de uitvoer van Russisch graan en kunstmest mogelijk moet maken, functioneert niet goed. Het Kremlin klaagt dat banken en verzekeringsmaatschappijen niet graag zaken doen met Russische exportbedrijven. Dat moet veranderen, vindt Poetin. Bovendien willen de Russen dat ze de ammoniakexport, die via een pijplijn door Oekraïne naar de Zwarte Zee loopt, mogen hervatten.

Het Westen reageert dat Poetin slechts moeilijk doet om zaken gedaan te krijgen. Het gevaar is levensgroot aanwezig dat Poetin daarna nieuwe eisen zal stellen. Dat is absoluut niet denkbeeldig. Poetin wil niet voor niets om de 60 dagen het graanakkoord verlengen. Aanvankelijk was sprake van een termijn van 120 dagen. Als het Westen nu toegeeft, komen over 60 dagen de volgende voorwaarden. De Russen hebben de reputatie bij concessies van de tegenpartij met nieuwe eisen te komen.

Kyiv zegt dat alles in het werk moet worden gesteld om het graan toch via de Zwarte Zee te exporteren. Moskou verklaarde woensdag in een reactie alle schepen die richting Oekraïne varen als mogelijke vervoerders van militaire lading te zien. Die zal Rusland dus aanvallen.

Er zijn overigens deskundigen die stellen dat Afrikaanse landen niet veel baat hebben bij de graandeal. In landen als Kenia en Ethiopië zou maar een beetje tarwe uit Oekraïne terechtkomen. Met andere woorden, er is geen reden Poetin om naar de ogen te zien.

Het land dat in ieder geval gaat merken dat er geen graan meer uit Oekraïne komt, is China. Van de 33 miljoen ton graan uit Kyiv zou Peking een kwart ontvangen. Die import vanuit Oekraïne moet China minder afhankelijk van Amerika maken. Poetin maakt hier nu een einde aan. China staat daar niet bij te juichen.